Ασθενής δεν ανταποκρίνεται σε κανένα αντιβιοτικό

Τους χειρότερους εφιάλτες για την «επιβίωση» της ανθρωπότητας έρχεται να επιβεβαιώσει το πρόσφατο περιστατικό της πρώτης ασθενούς, στην οποία δεν «πιάνει» κανένα αντιβιοτικό, ακόμη και το πιο ισχυρό. Το περιστατικό της 49χρονης γυναίκας, που μολύνθηκε με ένα στέλεχος του βακτηρίου E.coli, αποδεικνύεται ιδιαίτερα ανθεκτικό ακόμη και στην κολιστίνη, ένα παλαιό ισχυρό αντιβιοτικό τελευταίας καταφυγής, όταν όλα τα άλλα αντιβιοτικά έχουν φανεί αναποτελεσματικά. Εφόσον ακόμη και η κολιστίνη μοιάζει ανίκανη να «καθαρίσει» μια λοίμωξη, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν για όλους, γιατρούς και ασθενείς.
Η είδηση έρχεται να επιβεβαιώσει τους φόβους ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται ενώπιον μιας εποχής χωρίς επαρκή και κατάλληλα αντιβιοτικά, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων-CDC (το αμερικανικό ΚΕΕΛΠΝΟ) έχουν επιληφθεί της υπόθεσης και ελέγχουν το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, τη Washington Post και τους New York Times.
Το ίδιο μικρόβιο είχε εντοπιστεί, αρχικά, στο τέλος του 2015, σε έναν μικρό αριθμό ζώων και ανθρώπων στην Κίνα και, στη συνέχεια, στην Ευρώπη. Η γυναίκα στις ΗΠΑ μπορεί να το κόλλησε από τρόφιμο ή από κάποιον άλλο, που ήταν μολυσμένος.
«Βασικά, αυτό σημαίνει ότι το τέλος του δρόμου για τα αντιβιοτικά δεν απέχει και πολύ. Μπορεί να βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου θα έχουμε ασθενείς στις μονάδες εντατικής θεραπείας ή που θα παθαίνουν ουρολοιμώξεις, για τους οποίους δεν θα διαθέτουμε πλέον αντιβιοτικά», όπως δήλωσε –καθόλου καθησυχαστικά– ο διευθυντής του CDC, Τομ Φρίντεν, επισημαίνοντας ταυτόχρονα πως «για μερικούς ασθενείς ήδη δεν υπάρχουν αντιβιοτικά».
Η περίπτωση της 49χρονης, η οποία στις 26 Απριλίου αναζήτησε βοήθεια σε μια στρατιωτική κλινική για μια ουρολοίμωξη, έγινε γνωστή μέσω δημοσίευσης στο περιοδικό Antimicrobial Agents and Chemotherapy της Αμερικανικής Εταιρείας Μικροβιολογίας.
Το σούπερ-E coli περιέχει ένα γονίδιο, το mcr-1, το οποίο του παρέχει ανθεκτικότητα και έναντι της κολιστίνης. Το γεγονός ότι αυτό το γονίδιο μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα βακτήρια, και άρα έχει τη δυνατότητα να εξαπλωθεί γρήγορα, είναι «άκρως ανησυχητικό», όπως δήλωσε ο δρ Πάτρικ ΜακΓκαν του Στρατιωτικού Ινστιτούτου Ερευνών Γουόλτερ Ριντ, επικεφαλής της σχετικής δημοσίευσης, που έφερε το περιστατικό στο προσκήνιο.
Τον κώδωνα του κινδύνου έχουν κρούσει ήδη επιφανείς επιστήμονες από τη διεθνή κοινότητα, επισημαίνοντας πως οι σοβαρές λοιμώξεις από εξαιρετικά ανθεκτικά στα φάρμακα μικρόβια ενδέχεται να κοστίσουν τη ζωή 10 εκατομμυρίων ανθρώπων τον χρόνο, αλλά και το συνολικό ποσό των 100 τρισ. δολ. οικονομικής παραγωγής μέχρι το 2050, σε περίπτωση που δεν ληφθεί άμεση δράση για την επιβράδυνση της αύξησης της αντοχής στις φαρμακευτικές ουσίες.
Διεθνής έκθεση προειδοποιεί ότι η ιατρική απειλείται «να επιστρέψει στον σκοτεινό μεσαίωνα» αν δεν επενδυθούν έως 40 δισ. δολ. την επόμενη δεκαετία για να λυθεί το πρόβλημα της μικροβιακής αντίστασης όχι μόνο στα αντιβιοτικά, αλλά και σε όλα τα αντιμικροβιακά φάρμακα κατά ιών, μυκήτων, παρασίτων και άλλων παθογόνων μικροοργανισμών.
Οι παγκόσμιες πωλήσεις αντιβιοτικών με πατέντα είναι περίπου 4,7 δισ. δολ. ετησίως. Η έκθεση, ουσιαστικά, προτείνει να μειωθεί η ζήτηση για αντιβιοτικά και άλλα αντιμικροβιακά φάρμακα και, παράλληλα, να αυξηθεί η προσφορά τους.
Για τον λόγο αυτό, προτείνει την αποζημίωση με τουλάχιστον 1 δισ. δολ. των φαρμακοβιομηχανιών για κάθε νέο αντιβιοτικό που θα ανακαλύπτουν, αλλά και την επιβολή πρόσθετων φόρων σε εκείνες τις εταιρείες που δεν επενδύουν στην έρευνα για νέα αντιβιοτικά.

Επερχόμενοι κίνδυνοι
Η έκθεση, που συντάχθηκε μετά από προτροπή πριν δύο χρόνια του Βρετανού πρωθυπουργού David Cameron, κάνει λόγο για την ανάγκη να υπάρξει μια «επανάσταση» στον τρόπο που χρησιμοποιούνται τα αντιβιοτικά. Γι’ αυτό, προτείνει μια εκτεταμένη καμπάνια ενημέρωσης της παγκόσμιας κοινής γνώμης, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν επίγνωση των επερχόμενων κινδύνων, με συνέπεια να παίρνουν αντιβιοτικά ακόμη και για απλά κρυολογήματα.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται από το 2020 να μη συνταγογραφούνται αντιβιοτικά σε κανέναν ασθενή αν προηγουμένως δεν έχει γίνει ένα σχετικό γρήγορο τεστ που να επιβεβαιώνει ότι όντως τα χρειάζεται. Για να γίνει αυτό όμως, θα πρέπει πρώτα να εξαπλωθούν ευρέως αυτά τα γρήγορα τεστ.
Η ανθρωπότητα, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, χάνει σταδιακά τη μάχη των αντιβιοτικών, που θεωρείται εξίσου σοβαρή με τη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Το πρόβλημα είναι διπλό: δεν ανακαλύπτονται νέα, αποτελεσματικότερα αντιβιοτικά με τον αναγκαίο ρυθμό (η πιο πρόσφατη κατηγορία νέων αντιβιοτικών ανακαλύφθηκε στη δεκαετία του ’80), ενώ «σπαταλιούνται» και έτσι αχρηστεύονται τα υπάρχοντα αντιβιοτικά, λόγω άλογης χρήσης.
Μεταξύ άλλων, η έκθεση προτείνει τη μείωση της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία (στις ΗΠΑ το 70% των πωλούμενων αντιβιοτικών καταλήγουν σε ζώα) και την επιβολή σήμανσης στα προϊόντα κρέατος που έχουν προκύψει από ζώα με αντιβιοτικά. Επίσης, τη δημιουργία ενός νέου Παγκόσμιου Ταμείου Καινοτομίας ύψους 2 δισ. δολ. (το οποίο θα χρηματοδοτεί έρευνες για νέα αντιβιοτικά), τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής στα νοσοκομεία, την προώθηση της χρήσης εμβολίων ως εναλλακτικών στα αντιβιοτικά κ.ά.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι διεθνείς φορείς επαίνεσαν τη νέα έκθεση, όμως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δήλωσαν ότι «αν και αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα για να αντιμετωπιστεί η ευρεία αποτυχία της αγοράς σε αυτό το πεδίο, δεν πηγαίνει τόσο μακριά όσο χρειάζεται».

Πρόκληση διαβήτη
Την ίδια στιγμή, προγενέστερη μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα πως τα παιδιά και οι έφηβοι που μικροί είχαν πάρει συχνά αντιβιοτικά μπορεί να έχουν διαταράξει το μικροβιακό οικοσύστημα του εντέρου τους, πράγμα που αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης προδιαβήτη στην εφηβεία.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Χαρίκλεια Στεφανάκη, ερευνητική συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας στη Βοστώνη. Η μελέτη έγινε σε δέκα εφήβους με προδιαβήτη και –για λόγους σύγκρισης– σε 14 νέους χωρίς παρόμοιο πρόβλημα. Όλοι ήταν από 12 έως 17 ετών, αγόρια και κορίτσια.
Οι έφηβοι με προδιαβήτη είχαν πάρει αντιβιοτικά πάνω από τρεις φορές ετησίως έως την ηλικία των τριών ετών. Οι έφηβοι χωρίς προδιαβήτη είχαν πάρει πολύ λιγότερα αντιβιοτικά στην παιδική τους ηλικία. Οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα κοπράνων από όλους τους συμμετέχοντες. Η μελέτη έδειξε ότι οι νέοι με προδιαβήτη είχαν λιγότερα «καλά» βακτήρια. Η συχνή χρήση αντιβιοτικών στο παρελθόν είχε αλλάξει τις μικροβιακές «κοινότητες» του εντέρου τους, διευκολύνοντας έτσι την εμφάνιση προδιαβήτη.
«Η αυξημένη κατανάλωση αντιβιοτικών έως την ηλικία των τριών ετών φαίνεται να μειώνει τα ωφέλιμα εντερικά μικρόβια, και έτσι να μεταβάλλει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και τον μεταβολισμό. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προδιαβήτη, ένα προστάδιο υψηλού κινδύνου για διαβήτη τύπου-2» δήλωσε η Χαρίκλεια Στεφανάκη.
«Τα αντιβιοτικά πρέπει να δίνονται μόνο όταν πραγματικά ενδείκνυται κάτι τέτοιο. Τα μικρόβια του εντέρου είναι ένα ευαίσθητο «όργανο», που συχνά παραμελείται από την ιατρική κοινότητα, αν και παράγει βιταμίνες, ορμόνες και μικροθρεπτικά συστατικά, αλληλεπιδρά με το νευρικό σύστημα του εντέρου και επηρεάζει την ανοσολογική αντίδραση του τελευταίου» πρόσθεσε.
Οι ερευνητές τόνισαν ότι τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά βοηθούν στην αποκατάσταση της μικροβιακής ισορροπίας του εντέρου μετά από αντιβιοτικά, συνεπώς βοηθούν στο να μην εμφανιστεί προδιαβήτης.

Δημιουργία βακτηρίων
Παρ’ όλα αυτά, ερευνητές σημειώνουν ότι παγκόσμιο πρόβλημα αποτελεί και η ανθεκτικότητα των βακτηρίων, λόγω της χρήσης αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία. Η χρήση αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία συμβάλλει στην ανάπτυξη, παγκοσμίως, της αύξησης των βακτηρίων που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, αναφέρουν ερευνητές.
Ο ερευνητής James Tiedje, του Michigan State University, δήλωσε ότι στη μάχη κατά της αύξησης της αντίστασης στα αντιβιοτικά πρέπει να καταλάβουμε ότι η χρήση ενός αντιβιοτικού ή σε ορισμένες περιπτώσεις αντιβακτηριακών απολυμαντικών μπορεί ενδεχομένως να αυξήσει την πληθώρα των ανθεκτικών βακτηρίων.
Η ερευνητική ομάδα μελέτησε μεγάλα αγροκτήματα με χοίρους στην Κίνα και πληθυσμό χοίρων στης ΗΠΑ. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα ανθεκτικά βακτήρια ήταν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση σε φάρμες που χρησιμοποιούν συνεχώς αντιβιοτικά για την προαγωγή της ανάπτυξης των ζώων και της πρόληψης νόσων.
Η παρακολούθηση της πηγής της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά είναι αρκετά πολύπλοκη, επειδή η χρήση αντιβιοτικών που αυξάνουν την ανοχή είναι εξαπλωμένη, και η ανοχή στα αντιβιοτικά μπορεί να εξαπλωθεί μεταξύ των βακτηρίων, όπως δηλώνει ο Tiedje. Ο τελευταίος εξηγεί ότι οι κινεζικές φάρμες στην έρευνα βρίσκονταν κοντά σε μεγάλες πόλεις, επομένως ο έλεγχος της αντίστασης στα αντιβιοτικά στους χοίρους είναι σημαντικός για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου στους ανθρώπους.
Τα αντιβιοτικά έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο εκτενώς, που τα βακτήρια που σκοπεύουν να εξουδετερώνουν έχουν προσαρμοστεί σε αυτά, καθιστώντας τα φάρμακα λιγότερο αποτελεσματικά, αναφέρουν ειδικοί υγείας.

Πηγή: phb.com.gr