Αβέβαιο το μέλλον του Φαρμάκου στην Ελλάδα

Με τα βλέμματα της φαρμακευτικής αγοράς να είναι στραμμένα στις ανακοινώσεις της Δευτέρας, γύρω από τις αλλαγές στη φαρμακευτική πολιτική, στελέχη του κλάδου προειδοποιούν για τις επιπτώσεις από την έλλειψη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την υγεία και από την ανεξέλεγκτη δημοσιονομική «βόμβα» του claw back.

Τα ασφυκτικά όρια της καθηλωμένης φαρμακευτικής δαπάνης, που απέχουν πολύ από τις πραγματικές και διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού, σε συνδυασμό με τα ανεπαρκή μέτρα που έχουν ληφθεί έως σήμερα, έχουν σφίξει επικίνδυνα τη θηλιά γύρω από τη φαρμακευτική περίθαλψη. Οι περιορισμοί στη δαπάνη έρχονται να προστεθούν στις συνέπειες της κρίσης στην υγεία του πληθυσμού. Το προσδόκιμο ζωής  αυξάνεται με χαμηλότερους ρυθμούς από εκείνους των χωρών μελών της ΕΕ και παράλληλα παρατηρείται συγκριτικά μεγαλύτερη αύξηση της  θνησιμότητας στις  παραγωγικές ηλικίες μεταξύ 15 και 49 ετών. Αυτοκτονίες, καρκίνος και ατυχήματα φέρεται να είναι οι βασικοί λόγοι της ανάσχεσης της αύξησης του προσδόκιμου ζωής.

Δαπάνη & Clawback

Η ιδιωτική δαπάνη ήρθε να καλύψει, επί της ουσίας, που  έχει δημιουργηθεί από την περιστολή και καθήλωση της δημόσιας δαπάνης. Η ιδιωτική δαπάνη ανέρχεται πλέον στο 39% της συνολικής υγειονομικής δαπάνης. Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι η συνολική δαπάνη υγείας να είναι πλέον χαμηλότερη από το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ, με την απόκλιση να είναι η μεγαλύτερη από το 2000. Επιπλέον, η κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας να είναι στο 75% του μέσου όρου των χωρών μελών της ΕΕ, ενώ η δημόσια δαπάνη ανέρχεται μόλις στο 5,1% του ΑΕΠ σε σχέση με 6,6% των χωρών μελών της ΕΕ.

Εκτός από την αυξημένη συμμετοχή των ασθενών, η εισφορά της βιομηχανίας ήδη αγγίζει το 37% της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης και η τάση βαίνει ανεξέλεγκτα αυξανόμενη, αν και σε περιπτώσεις, όπως τα νοσοκομεία, στα οποία το ύψος της υπέρβασης σχετίζεται με τις σχετικές αποφάσεις της Αριστοτέλους, οι εταιρείες δεν επηρεάζουν καν τη δαπάνη που αποζημιώνεται.

«Τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί είναι παραθετικά, σαν εκτελεστικό απόσπασμα «πυροβολούν» για να ελέγξουν τη δαπάνη, χωρίς όμως να υπάρχει ένα κεντρικό κριτήριο, μια κεντρική ιδέα που θα προσδιορίζει τι σημαίνει «αξία» για το ελληνικό σύστημα υγείας», αναφέρουν παράγοντες της αγοράς.

Έτσι, έχουμε φθάσει οι συνολικές επιστροφές της βιομηχανίας να αθροίζονται περίπου στο €1,4 δισ. για το 2018, τουλάχιστον 1 στα 3 φάρμακα στα νοσοκομεία και 1 στα 4 φάρμακα στον ΕΟΠΥΥ να παρέχονται δωρεάν, ενώ το σύνολο της φαρμακευτικής περίθαλψης των ανασφαλίστων να καλύπτεται από τη βιομηχανία.

«Πλέον πολλές φαρμακευτικές βιομηχανίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις  αυξημένες απαιτήσεις επιστροφών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα της φαρμακευτικής περίθαλψης», αναφέρουν στελέχη της αγοράς. Υπογραμμίζουν δεν πως η εμμονή στο μηχανισμό των κλειστών  προϋπολογισμών και των επιστροφών ακυρώνει στην πράξη τα  θετικά μέτρα που έχουν ληφθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με τη υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών στο σύστημα υγείας (ηλεκτρονική συνταγογράφηση, θεραπευτικά πρωτόκολλα κλπ).

Συνυπολογίζοντας στα παραπάνω ότι τα σημειώματα για το clawback έρχονται στα μέσα της χρονιάς, αυξάνοντας την ασάφεια και την ανασφάλεια, δεν είναι λίγες οι εταιρείες που δηλώνουν αναγκασμένες να καθυστερήσουν την είσοδο στην ελληνική αγορά νέων φαρμάκων.

Μάλιστα, η αβεβαιότητα γύρω από το clawback αλλά και το rebate έχει ήδη επιβραδύνει την άφιξη νέων φαρμάκων, συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές εντείνοντας τον προβληματισμό για το μέλλον.

Το μέλλον;

Με δεδομένο το επερχόμενο κύμα φαρμακευτικής καινοτομίας, η χώρα μας μάλλον πρέπει να βρει τρόπους να εξισορροπήσει ανάγκες και δαπάνες. Είναι χαρακτηριστικό πως είναι υπό ανάπτυξη πάνω από 7.000 νέες θεραπείες.

Η αξιολόγηση από την Επιτροπή HTA, των 70 νέων φαρμάκων που έχουν εγκριθεί από τον ΕΜΑ παραμένει ερωτηματικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, επιχειρείται να συνταχθεί πιο οργανωμένα ένα μητρώο εξωτερικών αξιολογητών, ενώ επιδιώκεται να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για μια σειρά από κατηγορίες, όπως τα εμβόλια, τα βιο-ομοειδή και τα γενόσημα, για τα οποία εξετάζεται να μην είναι υποχρεωτική η παραπομπή σε εξωτερικούς αξιολογητές.

Υψηλόβαθμα στελέχη της φαρμακευτικής αγοράς, βέβαια, προειδοποιούν πως χρειάζεται μια ευρύτερη και μακροπρόθεσμη ματιά στη φαρμακευτική πολιτική.  «Δεν είναι ζήτημα μόνο η αναζήτηση λύσεων για σήμερα αλλά και για το μέλλον», ξεκαθαρίζουν.

Ειδικά, για την αντιμετώπιση των υγειονομικών προκλήσεων πρέπει να δοθεί έμφαση στη μέτρηση των υγειονομικών αποτελεσμάτων και την υιοθέτηση της καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα. Από αυτό το πλαίσιο δεν θα πρέπει να εξαιρείται η φαρμακευτική καινοτομία. Άλλωστε, χάρη στην καινοτομία προστέθηκαν περίπου 11 μήνες ζωής για κάθε Έλληνα μεταξύ των ετών 1990 και 2005 και μειώθηκαν οι ημέρες κατά  2,4%, ετησίως.  Επιπλέον, η ηπατίτιδα πλέον θεραπεύεται, ενώ η Αυστραλία αναμένεται να είναι η χώρα που θα εξαλείψει τους καρκίνους που σχετίζονται με τον HPV έως το 2023.

«Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την υγεία εντάσσεται η εισαγωγή μηχανισμών χρηματοδοτικής βιωσιμότητας, όπως η διαδικασία διαπραγμάτευσης τιμών φαρμάκων, η Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (HTA), οι συμβάσεις τιμής όγκου, διαχείρισης κινδύνου κ.α., η μετατόπιση πόρων σε τομείς όπου πραγματικά υπάρχει ανάγκη, καθώς και η μέριμνα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων κατάλοιπων μνημονιακών επιβαρύνσεων, όπως ο μηχανισμός του clawback στην επόμενη τετραετία», σημειώνουν παράγοντες της αγοράς.

Πάγιο αίτημα της φαρμακοβιομηχανίας πάντως αποτελεί η εξαίρεση των εμβολίων από το clawback, αφού πρόκειται για δαπάνη πρόληψης και όχι θεραπείας. Τα εμβόλια, άλλωστε, συνταγογραφούνται αποκλειστικά σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και συνεπώς δεν εγείρεται θέμα υπερσυνταγογράφησης.

Παράλληλα προτείνεται, μεταξύ άλλων, η ορθολογική αξιοποίηση των γενόσημων και βιοομοειδών, η επιτάχυνση των διαδικασιών Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας και σύναψη συμφωνιών μετά από διαπραγμάτευση σε καθοριστικές για το σύστημα θεραπευτικές περιοχές, η ανάπτυξη μητρώων ασθενών, θεραπευτικών πρωτοκόλλων και πολιτικών βασισμένων σε πραγματικά δεδομένα, η προστασία των τιμών αναφοράς στο εξωτερικό, ο καθορισμός υγειονομικών προτεραιοτήτων . Ακόμη, η έμφαση στη δημόσια υγεία ιδιαίτερα στις παραγωγικές ηλικίες, η ολιστική αντιμετώπιση των χρονίων νοσημάτων, η εστίαση στο  υγειονομικό αποτέλεσμα, η ενημέρωση γιατρών και ασθενών για την ορθή κλινική πρακτική και η συγκριτική αξιολόγησης της επένδυσης στην υγεία σε σχέση με άλλους τομείς κυβερνητικής δραστηριότητας.