Διαχείριση της πανδημίας – Χρειάζεται προσοχή και συστηματική ανάλυση των δεδομένων

του Ηλία Μόσιαλου,

καθηγητής Πολιτικών Υγείας,  εκπρόσωπος της Ελλάδας σε διεθνείς οργανισμούς για θέματα διαχείρισης της νόσου Covid-19

Διαχείριση της πανδημίας – Χρειάζεται προσοχή, συστηματική ανάλυση των δεδομένων και συμπεριφορών με επεμβάσεις όπου και όταν χρειάζεται

Η πανδημία εξελίσσεται με έντονους ρυθμούς σε αρκετές χώρες της Κεντρικής και της Λατινικής Αμερικής, σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, σε περιοχές της Αγγλίας και στη Σουηδία, σε κράτη της Ανατολικής Ευρώπης (Βόρεια Μακεδονία, Ρωσία, Αρμενία, Μολδαβία), και σε ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής και της νοτιοανατολικής Ασίας.

Στη χώρα μας επικράτησε ‘το παράδοξο της πρόληψης’. Επειδή υπήρξε άμεση και έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος, είχαμε πολύ καλά αποτελέσματα στην πρώτη φάση της διαχείρισης της πανδημίας. Έτσι μετά τη σταδιακή απόσυρση του lockdown μερικοί συμπατριώτες μας θεώρησαν ότι δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα και άλλοι θεώρησαν ότι ξεμπερδέψαμε με τον ιό.

Δεν ξεμπερδέψαμε και για αυτό θα πρέπει να υπάρχει συνεχής εγρήγορση και συστηματική αντιμετώπιση της εμφάνισης νέων κρουσμάτων, ενίσχυση των μηχανισμών ιχνηλάτησης και των προγραμμάτων διαγνωστικών εξετάσεων.

Είναι απολύτως αναγκαία επίσης η σωστή τήρηση των μέτρων από όλους και σε όλα τα επίπεδα (τήρηση της φυσικής απόστασης και χρήση της μάσκας όπου χρειάζεται, σε συνδυασμό με μέτρα υγιεινής).

Η αύξηση των κρουσμάτων ήταν αναμενόμενη μετά την άρση του lockdown. Η διαχείριση της πανδημίας είναι όμως η διαχείριση του ρίσκου. Δεν είναι δυνατόν να θέλουμε να έχουμε άρση του lockdown και ταυτόχρονα ελάχιστο αριθμό κρουσμάτων. Αν δεν θέλουμε να έχουμε κρούσματα τότε θα πρέπει να συνεχίσουμε να έχουμε lockdown και να δεχθούμε όμως και τις συνέπειες ενός παρατεταμένου lockdown.

Οι οικονομικές συνέπειες θα είναι μεγάλες και αυτό θα έχει ως συνέπεια σημαντικές υγειονομικές επιπτώσεις. Θα αυξηθεί η ανεργία (και η νοσηρότητα που συνδέεται με την παρατεταμένη ανεργία) και θα μειωθούν οι δυνατότητες χρηματοδότησης του συστήματος υγείας.

Θα υπάρχουν επίσης επιπτώσεις για τους ασθενείς που πάσχουν από σοβαρά νοσήματα και λόγω του lockdown θα έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Αρκετές χώρες που έκαναν άρση του lockdown μπόρεσαν να περιορίσουν τη διασπορά της νόσου. Στη Δανία το πέτυχαν με την τήρηση των μέτρων υγιεινής και της φυσικής απόστασης. Στην Αυστρία όλοι χρησιμοποιούν μάσκες, όταν και όπου χρειάζεται. Όλοι, χωρίς εξαιρέσεις. Είχαν αύξηση των κρουσμάτων, μεγαλύτερη από αυτή που είχαμε εμείς τις τελευταίες ημέρες. Αλλά δεν είδαμε μεγάλη αύξηση του αριθμού των εισαγωγών στα νοσοκομεία ή μεγάλη αύξηση του αριθμού των θανάτων.

Πως τα κατάφεραν;

Στις χώρες αυτές οι ηλικιωμένοι και όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες προσέχουν πλέον περισσότερο και έχουν αναπροσαρμόσει την κοινωνική τους συμπεριφορά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βγαίνουν έξω από το σπίτι τους. Βγαίνουν, αλλά προσέχουν. Δεν σημαίνει ότι δεν πάνε διακοπές στα εξοχικά τους (όσοι έχουν). Πηγαίνουν. Αλλά προσέχουν και τηρούν τους κανόνες.

Και οι υπόλοιποι τους προστατεύουν, τηρώντας και αυτοί τους κανόνες.

Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον κορωνοϊό μέχρι να βρεθεί αποτελεσματική θεραπεία ή αποτελεσματικό εμβόλιο. Να χορεύουμε, εξ αποστάσεως, με τον ιό και να τον ξεγελάμε συστηματικά.

Αλλά αυτό δεν θα γίνει αν συνεχιστούν τα μαζικά πάρτυ στα κέντρα διασκέδασης, οι μαζικές συναθροίσεις και αν δεν τηρούμε τις οδηγίες αποκλιμάκωσης.

Δεν γίνεται να τετραγωνίσουμε τον κύκλο. Και να κάνουμε ότι θέλουμε και να έχουμε πολύ μικρό αριθμό κρουσμάτων όπως στην περίοδο του lockdown.

Θα έχουμε αύξηση των κρουσμάτων, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της αύξησης. Αν δεν έχουμε πολλά κρούσματα στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, τότε δεν θα έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Αν έχουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων στις ευπαθείς ομάδες τότε θα έχουμε σημαντικό πρόβλημα.

Η διαχείριση της πανδημίας προϋποθέτει τη συντονισμένη δράση της πολιτείας με τους πολίτες και με τους κοινωνικούς φορείς, τους φορείς των εργαζομένων και των εργοδοτών και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Χρειάζεται προσοχή, συστηματική και διεπιστημονική ανάλυση των δεδομένων και συμπεριφορών και επεμβάσεις όπου και όταν χρειάζεται.

Στο χέρι μας είναι να αποφύγουμε ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας.