Έρευνα της διαΝέοσις: Πως η πανδημία επηρέασε την φτώχεια στην Ελλάδα

Έρευνα της διαΝέοσις φέρνει στο φως πως η πανδημία επηρέασε το φαινόμενο της φτώχειας στην Ελλάδα και τα εισοδήματα στις Ελληνικές Περιφέρειες. Οι μεγάλες διαφοροποιήσεις τόσο στα ποσοστά, όσο και στο χάσμα φτώχειας μεταξύ των Περιφερειών ήρθαν στην επιφάνεια.

Οι ερευνητές έδωσανν έμφαση στην  περιφερειακή διάσταση της φτώχειας και την έντασή της (βάθος/χάσμα φτώχειας).
Ακόμη εστίασαν  στην επίδραση της πανδημίας στην περιφερειακή φτώχεια, η και διαπίστωσαν πως οι διαφοροποιήσεις αναδεικνύουν και την ανθεκτικότητα των Περιφερειών στις απότομες κρίσεις.

Περισσότερο φαίνεται να επλήγησαν οι Περιφέρειες των Ιονίων Νησιών, του Νοτίου Αιγαίου, της Δυτικής Μακεδονίας και της Κρήτης, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση : Στις Περιφέρειες αυτές, η μεταβολή του ΑΕΠ ήταν αρκετά μεγαλύτερη από τον εθνικό μέσο όρο, καθώς η οικονομική δραστηριότητα σε αυτές βασίζεται σε κλάδους που είτε επλήγησαν από την πανδημία (όπως ο τουρισμός) είτε επηρεάστηκαν από άλλες αποφάσεις (όπως η απολιγνιτοποίηση της παραγωγής ρεύματος, που αφορά τη Δυτική Μακεδονία). Ταυτόχρονα,πολύ κοντά στον εθνικό μέσο όρο βρίσκονται η Περιφέρεια Αττικής και η Κεντρική Μακεδονία. Τέλος, πολύ μικρότερη από τον εθνικό μέσο όρο επιβράδυνση του ΑΕΠ σημειώθηκε στη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και την Ανατολική Μακεδονία & Θράκη.

Η αιτία αυτής της μεγάλης ασυμμετρίας στην επίδραση της πανδημίας εκτιμάται ότι σχετίζεται με τη φύση της οικονομικής δραστηριότητας σε καθεμιά από αυτές τις Περιφέρειες. Ειδικότερα, στα Ιόνια Νησιά, το Νότιο Αιγαίο, την Κρήτη και την Αττική η τουριστική δραστηριότητα είναι εντονότερη και –λόγω των περιοριστικών μέτρων– η επίδραση της πανδημίας
ήταν μεγαλύτερη. Αντιθέτως, σε Περιφέρειες που εξαρτώνται λιγότερο από τις μετακινήσεις των πολιτών, άρα και λιγότερο από δραστηριότητες σχετιζόμενες με τον τουρισμό, η μείωση του ΑΕΠ φαίνεται πως ήταν μικρότερη.

 Ασύμμετρη επίδραση της πανδημίας

Στον Πίνακα 2, παρουσιάζεται η διαφορά του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος (σε ισοδύναμους όρους, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη την κλίμακα ισοδυναμίας) κάθε Περιφέρειας από τον εθνικό μέσο όρο για την περίοδο 2017-2022. Όσο πιο πράσινο
είναι το αντίστοιχο κελί του πίνακα, τόσο μεγαλύτερο είναι το μέσο διαθέσιμο εισόδημα της Περιφέρειας από το μέσο εισόδημα σε εθνικό επίπεδο.Αντίστοιχα, όσο πιο κόκκινο είναι το κελί, τόσο πιο χαμηλό είναι το μέσο εισόδημα της Περιφέρειας.

Στον παραπάνω πίνακα, είναι ορατές οι μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύτων Περιφερειών. Συγκεκριμένα, ενώ στην Αττική το 2020 το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα ανέρχεται έως και 19% πάνω από τον εθνικό
μέσο όρο, στη Δυτική Ελλάδα είναι 18% χαμηλότερο από αυτόν.

Την περίοδο της πανδημίας (2020), παρατηρείται ότι ιδιαίτερα χαμηλά βρίσκονται επίσης η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (-16%), η Στερεά Ελλάδα και η Δυτική Μακεδονία (-13%). Μάλιστα, η απόσταση της Αττικής από τον εθνικό μέσο όρο μεγαλώνει το 2021 και το 2022, καθώς το μέσο εισόδημα της Περιφέρειας αυτής είναι 25% και 32% αντίστοιχα, υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο.
Άξιο λόγου είναι ότι  η Αττική βρίσκεται διαχρονικά σε πλεονεκτικότερη θέση και μάλιστα η διαφορά της από το εθνικό μέσο διαθέσιμο εισόδημα διευρύνεται συνεχώς. Το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, παρατηρείται για τις Περιφέρειες που βρίσκονται χαμηλότερα του εθνικού μέσου εισοδήματος. Επομένως, δεν παρατηρούνται απλώς μεγάλες αποκλίσεις από τον εθνικό μέσο όρο, αλλά και διεύρυνση γενικά αυτών των αποκλίσεων, καθώς κατά τη χρονική περίοδο 2017-2022, μόνο οι Περιφέρειες Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων φαίνεται να συγκλίνουν.

Σε σχέση με το εθνικό ποσοστό

Αρχικά, ένα πρώτο συμπέρασμα είναι πως τα ποσοστά φτώχειας σε εθνικό επίπεδο αυξήθηκαν κατά 1,4 ποσοστιαίες μονάδες, αν χρησιμοποιηθεί η μεταβλητή γραμμή φτώχειας (ή 1,3 ποσοστιαίες μονάδες αν χρησιμοποιηθεί σταθερή γραμμή φτώχειας). Ωστόσο, σε περιφερειακό επίπεδο παρατηρούνται έντονες διαφοροποιήσεις στην εξέλιξη του ποσοστού φτώχειας σε
σύγκριση με το εθνικό ποσοστό.

Οι ερευνητές μεταξύ άλλλων επισημαίνουν ότι μεε δεδομένη την αυστηρή συσχέτιση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της φτώχειας και με στόχο τη σύγκλιση μεταξύ των Περιφερειών, είναι αδήριτη η ανάγκη υιοθέτησης ενός νέου μοντέλου περιφερειακής ανάπτυξης.