Η νηστεία στην υπηρεσία της υγείας

της Ιωάννας Αδαμίδου MS, RD,

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος & Βιολόγος Υπεύθυνη Bioiatriki+ Nutrition, Θεσσαλονίκη, Επιστημονική Συνεργάτης ΒιοΚλινικής Θεσσαλονίκης

Η θεληματική αποχή από ορισμένες ομάδες τροφών έχει συνήθως θρησκευτικό χαρακτήρα, εκτός απ’ αυτήν που γίνεται αποκλειστικά για λόγους υγείας ή με την πρόθεση “αποτοξίνωσης” του οργανισμού. Κατά την ορθόδοξη πίστη, η νηστεία προετοιμάζει τον χριστιανό πνευματικά, τον οδηγεί σε μια περισυλλογή και συνάμα σε μια ανάταση πνευματική, και του παρέχει τη δυνατότητα να κυριαρχεί των άτακτων επιθυμιών και να κυβερνά τα ατίθασα πάθη. Οι πιστοί ωστόσο οφείλουν να δώσουν στο σώμα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τη συντήρηση και βέλτιστη λειτουργία του, έστω κι αν στερούνται κάποιων τροφών λόγω νηστείας.

Οι συστάσεις της νηστείας μοιάζουν αρκετά με αυτές της Μεσογειακής διατροφής, ενός από τους υγιεινότερους τύπους διατροφής στον κόσμο. Συγκεκριμένα στη νηστεία του Πάσχα το κρέας, το ψάρι, τα αυγά και για τους περισσότερους και τα γαλακτοκομικά είναι “εκτός μάχης”, ενώ το ψάρι καταναλώνεται μόνο την 25^η Μαρτίου. Συνεπώς, είναι μια καλή ευκαιρία να παραδώσετε την σκυτάλη σε ορισμένες τροφές που πιθανώς είχαν ως επί το πλείστον παραγκωνιστεί έως τώρα, αναπληρώνοντας με τον τρόπο αυτό τις ανάγκες σας σε βασικά θρεπτικά συστατικά. Μπορείτε λοιπόν να εισάγετε στο διαιτολόγιό σας:

• Οστρακοειδή και θαλασσινά, όπως μύδια, καλαμαράκια, γαρίδες και αστακό, με αξιόλογη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες αλλά και ψευδάργυρο που σχετίζεται άμεσα με την καλή υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος.
• Ψάρι την 25^η Μαρτίου, το οποίο αποτελεί μια έξοχη πηγή πρωτεΐνης εναλλακτική του κρέατος, με αξιόλογη περιεκτικότητα στα φιλικά προς την καρδιά ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, σε αντίθεση με τα κορεσμένα λιπαρά του κρέατος. Μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ω3 έχουν τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σαρδέλα, σκουμπρί, τόνος, μπακαλιάρος, πέστροφα, γαύρος), τα οποία είναι επιπλέον πλούσια σε βιταμίνη D, βιταμίνη που συντελεί στην απορρόφηση, εναπόθεση και διατήρηση του ασβεστίου στα οστά, συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση της οστεοπενίας και οστεοπόρωσης.
• Όσπρια, όπως φασόλια, φακές, ρεβίθια και φάβα, τα οποία είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνη Β12 και σίδηρο, και συνεπώς επίσης αναπληρώνουν άψογα την απουσία του κρέατος, ειδικά σε συνδυασμό με ρύζι.
• Ξηρούς καρπούς και σπόρους, που εμπεριέχουν πρωτεΐνες, ασβέστιο, αλλά και τα φιλικά προς την καρδιά μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.
• Προϊόντα ολικής αλέσεως, οι φυτικές ίνες των οποίων δημιουργούν γρηγορότερο και ευκολότερο κορεσμό, και συμβάλλουν στη σωστή λειτουργία του εντέρου και στη ρύθμιση της γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα.
• Σόγια, πλούσια σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, οι οποίες συναγωνίζονται αυτές του κρέατος.
• Μπάρες δημητριακών με βρώμη και σπόρους, δίχως ζάχαρη, ως γρήγορο πρωινό ή σνακ πλούσιο σε φυτικές ίνες για την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και του εντέρου.
• Άφθονα φρούτα και λαχανικά, σε διάφορους χρωματικούς και γευστικούς συνδυασμούς, που θωρακίζουν την άμυνα του οργανισμού λόγω της ποικιλίας των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχουν. Την παράσταση “κλέβουν” τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, το μαρούλι και η ρόκα, αλλά και το μπρόκολο. Όσον αφορά στα φρούτα, επωφεληθείτε από τις φυτικές ίνες που προσφέρει ολόκληρο το φρούτο με τη φλούδα του (εφόσον αυτή τρώγεται) ή στο μπλέντερ, έναντι του έτοιμου συσκευασμένου χυμού στον οποίο συχνά προστίθεται και ζάχαρη.

Η νηστεία συνάμα αποτελεί μια προσπάθεια για εγκράτεια και από πλευράς ποσότητας. Καλό είναι να είστε προσεκτικοί με τα λιπαρά όπως το βούτυρο και το ελαιόλαδο, αλλά και τους υδατάνθρακες όπως το ψωμί, τα μακαρόνια και τις πατάτες, η υπερβολική κατανάλωση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε απουσία κορεσμού και αύξηση βάρους ακόμη και στην περίοδο της νηστείας.

Καθώς λοιπόν πλησιάζουμε προς το Πάσχα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως μπορούμε να έχουμε ποιότητα διατροφής και ζωής κατά τη διάρκεια της νηστείας, δίχως να στερηθούμε τα συστατικά, τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία που είναι απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού.

Πηγές:

• Από την Σοφίαν των Θεοφόρων Αγίων Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσ/νίκη, Τεύχος 72-73, 1998.
• Adamidou J., Bell-Wilson J.A. (2006), Iron Deficiency Anemia and Exercise. IDEA Fitness Journal.
• Wardlaw G.M., Hampl J.S., DiSilvestro R.A. (2004), Perspectives in Nutrition. McGraw-Hill. 6^th