Ο κόλπος, το κατώτερο τμήμα της ουροδόχου κύστης και η ουρήθρα είναι ευαίσθητοι δείκτες των επιπέδων των οιστρογόνων και αντανακλούν την ορμονική κατάσταση της γυναίκας.
Στην αναπαραγωγική ηλικία υπό την επίδραση των ωοθηκικών ορμονών (οιστρογόνων και προγεστερόνης) διατηρεί τη σπαργή, την εφύγρανση και την αισθητικότητα του. Όμως φυσιολογικές καταστάσεις όπως η λοχεία και ο θηλασμός, καθώς και παθολογικές καταστάσεις όπως η χορήγηση αντιοιστρογόνων για την αντιμετώπιση ενδομητρίωσης ή καρκίνου του μαστού, η ακτινοβολία της ελάσσονος πυέλου, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αμηνόρροια που προκαλείται από έντονη άσκηση ή από μεγάλη απώλεια βάρους, ελαττώνουν τα επίπεδα των οιστρογόνων και προκαλούνται ατροφικές αλλοιώσεις στο κατώτερο ουροποιογεννητικό σύστημα της γυναίκας. Στην εμμηνόπαυση, επίσης, η ανεπάρκεια των οιστρογόνων προκαλεί ατροφία του κολπικού βλεννογόνου, του κολπικού τοιχώματος και των έξω γεννητικών οργάνων. Η ουρήθρα, το τρίγωνο της ουροδόχου κύστεως μεταξύ της εκβολής των ουρητήρων, οι λειτουργικοί μύες της ούρησης, λόγω της κοινής εμβρυολογικής προέλευσης με τον κόλπο, υφίστανται τις ίδιες ατροφικές μεταβολές.
Αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση μιας σειράς συμπτωμάτων με την «αλλαγή της ζωής» της γυναίκας, ήδη από την περιεμμηνόπαυση, περί το 45ο έτος της ηλικίας. Τα συμπτώματα, όπως μας εξηγεί ο Νικόλαος Γουμαλάτσος, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Δ/ντής ΕΣΥ, Α΄Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική ΕΚΠΑ, ΓΝΑ “Αλεξάνδρα”, περιλαμβάνουν:
ΚΟΛΠΟΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ξηρότητα Δυσουρικά ενοχλήματα
Αίσθημα καύσου στο αιδοίο Συχνουρία
Πόνος στη σεξουαλική επαφή Νυκτουρία
Κνησμός στο αιδοίο Ακράτεια ούρων
Τοπικός ερεθισμός Συχνές ουρολοιμώξεις
Δύσοσμη έκκριση
Τα συμπτώματα επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου κι ενώ δεν είναι απειλητικά για τη ζωή της γυναίκας, εν τούτοις διαταράσσουν σοβαρά την προσωπική, οικογενειακή της ζωή και κατ’ επέκταση τις διαπροσωπικές της σχέσεις. Ειδικότερα, έχει υπολογιστεί ότι το 65-70% των εμμηνοπαυσιακών γυναικών θα παρουσιάσει τουλάχιστον ένα σύμπτωμα κολπικής ατροφίας, ενώ για τις μισές από αυτές τα συμπτώματα θα έχουν αρνητική επίδραση στη σεξουαλική ζωή, στην καθημερινή ενασχόληση και στην ποιότητα ζωής.
Προβληματισμό προκαλεί, ωστόσο, το γεγονός ότι από τις συμπτωματικές γυναίκες μόλις το 5-10% (δηλαδή περίπου 140.000 – 210.000 γυναίκες στην Ελλάδα) θα επιζητήσει ιατρική βοήθεια. Οι ειδικοί εξηγούν πως τα αίτια αυτής της χαμηλής προσέλευσης είναι κοινωνικά, θρησκευτικά ταμπού για τη φροντίδα του «μήλου της Εύας» στην τρίτη ηλικία, η αντίληψη ότι η ατροφία είναι αποτέλεσμα της γήρανσης και όχι των ορμονικών μεταβολών της εμμηνόπαυσης, ότι δεν είναι δυνατό να αντιμετωπισθεί θεραπευτικά, θεωρεί η γυναίκα ότι είναι δικό της «κρυφό» θέμα που δεν επιθυμεί να το συζητήσει με το γιατρό, να το κοινοποιήσει.
«Η περιγραφή και μόνο των μεταβολών του κόλπου και των συνοδών συμπτωμάτων με τους ιατρικούς όρους «ατροφική κολπίτιδα» ή/και «αιδοιοκολπική ατροφία» (ατροφική = γήρανση, κολπίτιδα = φλεγμονή) ήταν αρκετή για να δημιουργήσει συστολή και επιφύλαξη της περιγραφής των συμπτωμάτων και της αναζήτησης ιατρικής βοήθειας. Επιπλέον, οι προαναφερόμενοι όροι περιγράφουν μόνο τις ανατομικές μεταβολές του κατώτερου γεννητικού συστήματος και όχι και τα συμπτώματα για τα οποία η ασθενής θα απευθυνθεί στο γιατρό» επισημαίνει ο κ. Γουμαλάτσος.
«Η Κλινική μας σύμφωνα και με τις προτάσεις επιστημονικών εταιρειών του εξωτερικού προτείνει στους συναδέλφους και εφαρμόζει στις προσερχόμενες ασθενείς τον όρο: ΟΥΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ, ο οποίος περιλαμβάνει και το σύνολο των συμπτωμάτων (σύνδρομο)» συμπληρώνει, τονίζοντας πως η πορεία του ουρογεννητικού συνδρόμου είναι εξελικτική αλλά αναστρέψιμη, γι’ αυτό κι η αντιμετώπιση πρέπει να αρχίσει το συντομότερο με την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Θεραπευτική αντιμετώπιση του Συνδρόμου
Ο “ακρογωνιαίος λίθος” της αντιμετώπισης των συμπτωμάτων από το ουρογεννητικό σύστημα είναι η θεραπεία με ενδοκολπική εφαρμογή οιστρογόνων (με αλοιφές, κολπικά δισκία, δακτύλιους σιλικόνης). Τα οιστρογόνα με μικρή δοσολογία αποκαθιστούν σε 3-4 εβδομάδες το κολπικό επιθήλιο (αύξηση των εκκρίσεων), σταδιακά όλες τις ανατομικές δομές με βελτίωση της εναλλαγής του κολλαγόνου, του συνδετικού ιστού και του μυών με αποτέλεσμα αύξηση της ελαστικότητας του κόλπου και της ουρήθρας και καλλίτερη ρύθμιση των διαταραχών της ούρησης.
«Στη θεραπευτική “φαρέτρα” των γυναικολόγων υπάρχουν ελάχιστα σκευάσματα οιστρογόνων στη χώρα μας. Τώρα προστίθεται η κολπική οιστριόλη, ένα ασθενές οιστρογόνο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ξηρότητα και την παροδική ατροφία του κολπικού βλεννογόνου σε θηλάζουσες γυναίκες, χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες στο νεογνό, όπως προκύπτει από τη φαρμακοκινητική σε διακολπική χορήγηση σε χαμηλές δόσεις. Στην ατροφία μετά από ακτινοβολία της ελάσσονος πυέλου για μη ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο ή για αιματολογικές κακοήθειες, η δράση της οιστριόλης με τη φαρμακοτεχνική μορφή της ζέλης φαίνεται να υπόσχεται πολλά, ενώ για το κλασσικό ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης όπως φαίνεται από τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα θεωρείται η καλλίτερη λύση» τονίζει ο κ. Γουμαλάτσος.
Τι λένε οι νεότερες μελέτες για την οιστροδιόλη σε γυναίκες με καρκίνο;
Ιδιαίτερα έντονα είναι τα συμπτώματα του Ουρογεννητικού Συνδρόμου στην Εμμηνόπαυση στις ασθενείς με καρκίνο του μαστού που υποβάλλονται σε συμπληρωματική θεραπεία με ακτινοβολία, ωοθηκεκτομία ή λήψη φαρμάκων που αναστέλλουν την παραγωγή οπιστρογόνων στον οργανισμό.
Σε αυτή την ευαίσθητη ομάδα των γυναικών, ιδιαίτερα αναπαραγωγικής ηλικίας, η προσθήκη των συμπτωμάτων του ουρογεννητικού συνδρόμου στον πόνο του καρκίνου και στην αγωνία της επιβίωσης, χειροτερεύει ακόμη περισσότερο την ποιότητα της ζωής τους, καθώς η χορήγηση κολπικής οιστριόλης ή άλλων οιστρογόνων δεν είναι δυνατή και η χρήση των ενυδατικών – λιπαντικών είναι ανεπαρκής. Συστήνεται επίσης η αποφυγή του καπνίσματος, η συχνή σεξουαλική επαφή, η αποφυγή στενών ενδυμάτων και ερεθιστικών αποσμητικών στην περιοχή.
«Τα σκευάσματα τα οποία ενυδατώνουν το κολπικό επιθήλιο, ελαττώνουν τη ξηρότητα και τη δυσπαρεύνεια, αλλά πρέπει να τοποθετούνται πολλές φορές την εβδομάδα και δεν αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα από το ουροποιητικό. Το ίδιο και τα λιπαντικά σκευάσματα τα οποία τοποθετούνται στον κόλπο πριν από τη σεξουαλική επαφή και μόνο για τη βελτίωση της κολπικής ξηρότητας.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν, ωστόσο, ότι η εξαιρετικά χαμηλής δοσολογίας χορήγηση οιστριόλης κολπικά είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ουρογεννητικού συνδρόμου, με βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, χωρίς παρενέργειες» σημειώνει ο κ. Γουμαλάτσος.
Υπολογίζεται ότι το 2020 οι Ελληνίδες στην εμμηνόπαυση θα είναι 2.800.000 (26,6% του πληθυσμού). Σύμφωνα με μεγάλες στατιστικές μελέτες το 50% περίπου (1,4 εκατ.) θα παρουσιάσει μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα του ουρογεννητικού συνδρόμου. Από τις συμπτωματικές γυναίκες θα επισκεφθεί για βοήθεια και θεραπεία το 5-10%, δηλαδή περίπου 140.000 – 210.000 γυναίκες.
«Όλες οι γυναίκες χρειάζονται ενημέρωση για να διώξουν τα ταμπού και τις προκαταλήψεις και να έλθουν χωρίς επιφυλάξεις για ιατρική βοήθεια.
Είναι οι ηλικίες της σεξουαλικής επανάστασης στα νιάτα τους και τώρα στην τρίτη ηλικία θα πρέπει να γκρεμίσουν το τείχος της μυστικότητας, να συζητήσουν, να ενημερωθούν για την ουρογεννητική υγεία τους και την ποιότητα της ζωής τους, με όφελος του στενού και ευρύτερου περιβάλλοντος των» καταλήγει ο κ. Γουμαλάτσος.
Διαπιστευμένη δημοσιογράφος στο Υπουργείο Υγείας. Διπλωματούχος Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών. Τακτικό μέλος της ΕΣΗΕΑ και του ΟΕΕ.
Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *
Δ
