Μεσογειακή διατροφή, «αντίδοτο» στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

«Ομπρέλα» προστασίας από τον κίνδυνο ανάπτυξης αλλά και την επιδείνωση μιας οφθαλμοπάθειας που μπορεί να εξελιχθεί σε τύφλωση αποτελεί η κατανάλωση άφθονων φρούτων, λαχανικών και ψαριών στο πλαίσιο της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής.

Πρόκειται για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η οποία εκτιμάται ότι αφορά σχεδόν έναν στους τρεις Ευρωπαίους ηλικίας άνω των 60 ετών.

Σημειώνεται ότι μεγαλύτερο ποσοστό από το 25% των Ευρωπαίων ηλικίας άνω των 60 ετών έχουν πρώιμη ή μέτριας βαρύτητας ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, ενώ άλλο ένα 2,4%  εμφανίζουν προχωρημένη μορφή της νόσου, κατά την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ειδικών στον Αμφιβληστροειδή (EURETINA).

Τα ποσοστά αυτά μεταφράζονται σε νόσηση σχεδόν 67 εκατομμυρίων Ευρωπαίων, ενώ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στα 77 εκατομμύρια έως το 2050, εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού. Μάλιστα, προβλέπεται ότι η προχωρημένη ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς θα ανιχνεύεται ετησίως σε 700.000 ανθρώπους, από 400.000 που ανιχνεύεται σήμερα.

Η ασθένεια

Η ωχρά κηλίδα είναι μία ελλειπτική κιτρινόμορφη (ωχρή) περιοχή, η οποία βρίσκεται κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδή χιτώνα, στο πίσω μέρος του ματιού, πολύ κοντά στο οπτικό νεύρο, όπως αποσαφηνίζει ο χειρούργος-οφθαλμίατρος, δρ. Αναστάσιος- Ι.Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU Medical School)

Κυριότερος παράγοντας κινδύνου αποτελεί η ηλικία, ενώ η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, το κάπνισμα, η κληρονομικότητα και τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης  επιτείνουν την πιθανότητα νόσησης.

Προστατευτικά μπορεί να λειτουργήσει η υγιεινή διατροφή, με βάση φυτικής προελεύσεως τρόφιμα και ψάρια και λιγότερα γαλακτοκομικά και κόκκινο κρέας, δηλαδή να επιβραδύνει την εκφύλιση όταν αυτή αρχίσει να αναπτύσσεται.

Σύμφωνα με μελέτες, μειωμένα ποσοστά ηλικιακής εμφανίζουν όσοι τρώνε κυρίως λαχανικά, όσπρια, ψάρια, δημητριακά και ιδίως φρούτα. Όσοι καταναλώνουν καθημερινά 150 γραμμάρια φρούτα, μειώνουν κατά 15% τον κίνδυνο αναπτύξεως ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς, όπως προκύπτει από μελέτη.

Οι πάσχοντες από οφθλαμοπάθεια πιθανότερο είναι να καταναλώνουν πολλά γαλακτοκομικά, κρέας και προϊόντα κρέατος, ή ακόμα και πρόχειρα φαγητά του εμπορίου.

«Ασπίδα» προστασίας

«Τα διαιτολόγια που δρουν προστατευτικά, ουσιαστικά βασίζονται στη μεσογειακή διατροφή καθώς περιέχουν πολλά λαχανικά (κυρίως σκουροπράσινα όπως το σπανάκι), ποικιλία από φρούτα, και ξηρούς καρπούς όπως αμύγδαλα, κάσιους, φιστίκια Αιγίνης και καρύδια» επισημαίνει ο κ. Κανελλόπουλος.

«Έχουν επίσης ως βάση δημητριακά ολικής άλεσης (από καφέ ρύζι έως κινόα), λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, ο τόνος, η πέρκα, το σκουμπρί και ως πρόσθετο λίπος ελαιόλαδο αντί για βούτυρο» επεξηγεί ο ίδιος.

Μεσογειακή διατροφή

Όσοι την ακολουθούν μειώνουν κατά 41% τον κίνδυνο να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, σύμφωνα με μακροχρόνια ευρωπαϊκή μελέτη σε 4.996 εθελοντές, η οποία δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Ophthalmology.

Ευεργετικές είναι βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που προέρχονται κυρίως από τα φυτικής προελεύσεως τρόφιμα και τα ψάρια, σύμφωνα με άλλες μελέτες. Πρόκειται για βιταμίνες C και Ε, ο ψευδάργυρος, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, κατά τον κ. Κανελλόπουλο.

Βιταμίνη  C  βρίσκεται στα:

• πορτοκάλια,
• γκρέιπφρουτ,
• ακτινίδια,
• φράουλες,
• τομάτες,
• κόκκινες και πράσινες πιπεριές, καθώς και
• μπρόκολα.

Βιταμίνη Ε περιέχουν:

• αμύγδαλα,
• ηλιόσποροι,
• ελαιόλαδο και
• αβοκάντο.

Ψευδάργυρος υπάρχει:

• όσπρια (φασόλια, φακές),
• σπόρους,
• θαλασσινά, αλλά και σε
• ζωικής προέλευσης τρόφιμα όπως το κρέας και τα αυγά.

Λουτεΐνη και ζεαξανθίνη:

δύο καροτενοειδή, δηλαδή χρωστικές ουσίες που προσδίδουν σε φρούτα και λαχανικά το χαρακτηριστικό χρώμα τους. Εντοπίζονται στα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά:

•  σπανάκι,
• μπρόκολα,
• σπαράγγια,
• κατσαρό λάχανο,
•  πράσινα λάχανα,
• μίσχοι από τα γογγύλια,
•  κολοκύθια κ.λπ.,
• μούρα,
• παπάγια,
• ροδάκινα,
• μάνγκο,
• καρότα κ.λπ.
• Πλούσια πηγή ζεαξανθίνης είναι επίσης η σπιρουλίνα.

 Ψάρια

Πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, ένα είδος βασικών λιπαρών οξέων. Όσοι τρώνε λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομό, σαρδέλα, σκουμπρί) τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα μπορεί να κινδυνεύουν λιγότερο να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς.

Σημειώνεται ότι θα πρέπει να ακολουθούνται η  μεσογειακή διατροφή καιστο σύνολό της. «Οι μελέτες που έχουμε στα χέρια μας δείχνουν ότι κάθε τρόφιμο της μεσογειακής διατροφής δρα συνεργικά με τα υπόλοιπα», αποσαφηνίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Επομένως, δεν αρκεί να τρώει κανείς μόνο φρούτα αλλά όχι σαλάτες. Κάτι τέτοιο αποδυναμώνει τη διατροφή και δεν παρέχονται τα προσδοκώμενα οφέλη. Αν όμως τρώει κανείς καθημερινά συνδυασμό αυτών των ωφέλιμων τροφίμων, μόνο καλό θα κάνει στην υγεία του».