Μόσιαλος: Πως πρέπει να γίνει η άρση των πατεντών

του Ηλία Μόσιαλου,

καθηγητής Πολιτικών Υγείας,  εκπρόσωπος της Ελλάδας σε διεθνείς οργανισμούς για θέματα διαχείρισης της νόσου Covid-19

Στη χώρα μας άρχισε η συζήτηση για το πότε θα βγάλουμε τις μάσκες στους εσωτερικούς χώρους (θέτουμε πάντα τα σωστά ερωτήματα), ενώ η διεθνής φαρμακοβιομηχανία θεωρεί ότι οδεύουμε στην καταστροφή της καινοτομίας και της έρευνας και ανάπτυξης, λόγω της συζήτησης που άνοιξε για τις πατέντες.

Να διευκρινήσω εδώ ότι για μια ακόμη φορά στις Ελληνικές αντιπαραθέσεις έμεινε ο τίτλος της ανακοίνωσης της κυβέρνησης των ΗΠΑ, για άρση των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας, και όχι οι “λεπτομέρειες” που αφορούσαν στη διάθεση επίτευξης λύσης στο θέμα των πατεντών με συναινετικές διαδικασίες και σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.

Αυτό βέβαια προϋποθέτει αποζημίωση των εταιρειών που συμβάλλουν και με δικά τους κεφαλαία στην ανάπτυξη εμβολίων και, αν υλοποιηθεί, θα ισχύσει για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Οι αντιδράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν διφορούμενες. Προέχει η αύξηση της παραγωγής μας είπαν. Προφανώς και προέχει. Και αν αυξηθεί, σε σημαντικά επίπεδα, από τις λίγες εταιρείες που έχουν ανακαλύψει τα εμβόλια δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα.

Είπαν επίσης ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διαθέσουν τα εμβόλια που τους περισσεύουν στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Πολύ σωστά. Συμφωνώ και επαυξάνω. Το ίδιο όμως πρέπει να κάνουν και οι Ευρωπαίοι το φθινόπωρο με τα εμβόλια που θα περισσεύουν τότε. Αλλά πριν το κάνουν αυτό ας φτιάξουν πρώτα και ένα μηχανισμό διανομής γιατί ο μηχανισμός Covax του ΠΟΥ δεν έχει τόσο μεγάλες δυνατότητες. Και δεν έχει καθορίσει ακόμη τις προϋποθέσεις για την διανομή των εμβολίων.

Όλα αυτά είναι άριστα αν γίνουν. Ας μας πει επομένως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πως θα αυξηθεί η παραγωγή άμεσα αφού οι πατέντες δεν δίνουν άμεση λύση. Και αυτό γιατί χρειάζονται όντως προετοιμασίες, αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία από άλλες εταιρείες και παραγωγή επιπλέον πρώτων υλών. Γι’ αυτό και πάντα λέγαμε, όσοι υποστηρίζαμε την άρση της πνευματικής ιδιοκτησίας, ότι η άρση έπρεπε να είχε γίνει έγκαιρα.

Και τώρα θα βοηθήσει αν γίνει τους επόμενους μήνες, γιατί δεν θα ξεμπερδέψουμε με τον κορωνοϊό άμεσα. Θα χρειαζόμαστε εμβόλια σε τακτά χρονικά διαστήματα για δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. (Επίσης δεν ισχύει αυτό που λένε διάφοροι ότι οι πατέντες της Moderna π.χ. είναι άμεσα διαθέσιμες. Η Moderna χρησιμοποεί και τεχνολογία που ανήκει σε άλλη εταιρεία και έχει τα δικαιώματα της χρήσης αυτής της τεχνολογίας για την δίκη της παραγωγή εμβολίων. Δεν μπορεί να επεκτείνει τα δικαιώματα σε άλλες εταιρείες.)

Πάμε επομένως να ξαναδούμε τα επιχειρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Να γίνει αύξηση της παραγωγής. Τέλεια. Πρέπει επομένως η ΕΕ να παρουσιάσει συγκεκριμένο πλάνο αύξησης της παραγωγής γιατί για αύξηση της παραγωγής μας λένε από αρχές Φεβρουαρίου. Και πλάνο δεν υπάρχει ακόμη. Η αύξηση της παραγωγής όμως πρέπει να συνδυαστεί με διαπραγμάτευση των τιμών για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Τι τιμές θα πληρώσουν οι φτωχότερες χώρες για να αποκτήσουν εμβόλια από εταιρείες που έχουν το μονοπώλιο παραγωγής; Μήπως πρέπει να μεσολαβήσει η ΕΕ για να διαπραγματευθεί καλύτερες τιμές εκ μέρους των χωρών με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα;

Μια ιδέα ρίχνω γιατί δεν το έχουν πει. Επίσης φαντάζομαι ότι η ιδέα της αύξησης της παραγωγής θα υλοποιηθεί άμεσα γιατί ξαφνικά θα υπάρχουν πρώτες ύλες, ενώ η ιδέα της άρσης των πατεντών είναι κακή γιατί δεν υπάρχουν πρώτες ύλες. Σε κάθε περίπτωση αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε άμεσα περισσότερα εμβόλια.

Άρα πέραν των διακηρύξεων της Ευρώπης θέλουμε και ένα σχέδιο. Που δεν υπάρχει. Επίσης τα εμβόλια θα πρέπει να έχουν προσιτές τιμές, όχι τις τιμές που πλήρωσε το Ισραήλ. Και μετά ας βρεθεί και η λύση με τις πατέντες. Η ΕΕ οφείλει να παίξει ηγετικό ρόλο στην επίλυση μιας παγκόσμιας κρίσης. Δεν το έχει κάνει μέχρι τώρα. Ας πιέσει επομένως τις εταιρείες να αυξήσουν άμεσα την παραγωγή και ας διαπραγματευθεί καλύτερες τιμές για τις μη προνομιούχες χώρες.