«H εφαρμογή βασικών πολιτικών κατά του καπνίσματος σε συνδυασμό με τον επιστημονικό σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων πρόληψης και διακοπής του καπνίσματος μπορούν, όχι μόνο να μειώσουν στη χώρα μας το υψηλό φορτίο νοσηρότητας και θνησιμότητας εξαιτίας του καπνίσματος, αλλά να αποτελέσουν και πυλώνα στήριξης της εθνικής οικονομίας».

Αυτό το, εν πολλοίς, αισιόδοξο μήνυμα προβάλλει η ΕΠΕ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, τονίζοντας, όμως, την επιτακτική ανάγκη παρέμβασης της πολιτείας για τον περιορισμό του καπνίσματος, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες νοσηρότητας παγκοσμίως και στην Ελλάδα.

100 εκατ. άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους τον 20^ο αιώνα από το τσιγάρο, ενώ εάν η υφιστάμενη τάση συνεχιστεί, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) ο αριθμός ενδέχεται να εκτοξευτεί σε 1 δισεκατομμύριο θανάτους για τον 21ο αιώνα.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ το 12% των θανάτων των ενηλίκων ηλικίας άνω των 30 ετών συνδέεται με το κάπνισμα, ενώ οι συνολικοί θάνατοι υπερβαίνουν τα 6 εκατ. ετησίως.

Το υψηλό φορτίο νοσηρότητας/θνησιμότητας του καπνίσματος, όπως αναμένεται, επιβαρύνει με σοβαρό κόστος τα συστήματα των χωρών αλλά και την κοινωνία εν γένει. Μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι οικονομικές συνέπειες, δηλαδή οι δαπάνες αιτιολογικώς σχετιζομένων νοσημάτων αλλά και απώλειες παραγωγικότητας λόγω νοσηρότητας, εκτιμάται ότι ανέρχονται σε ποσοστό 1-1,5% του ΑΕΠ των χωρών – μελών της.

Στην Ελλάδα, στις ηλικίες άνω των 35 ετών, περίπου 18,1% των θανάτων, που καταγράφονται ετησίως, αποδίδονται στο κάπνισμα ενώ συνολικά 19.094 άτομα πεθαίνουν από ασθένειες σχετιζόμενες με αυτό κάθε χρόνο.

Όπως τονίστηκε σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου, οι δαπάνες για σχετιζόμενες με το κάπνισμα παθήσεις αναλογούν στο 14,4% της των συνολικών δαπανών υγείας, φτάνοντας περίπου στα €3,4 δισ. ευρώ ετησίως, ποσό κατά πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο για νοσήματα ή παθήσεις όπως η νοσογόνος παχυσαρκία (€1,2δισ.) και ο διαβήτης (€2,3δις).  Το ποσό αυτό δεν περιλαμβάνει άλλες σημαντικές δαπάνες που σχετίζονται με αναπηρία, απώλεια ημερών εργασίας λόγω ασθένειας, κόστη από ασθένειες – επιπλοκές εξαιτίας του ενεργητικού καπνίσματος αλλά και νοσήματα που οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα.

Δράσεις και Λύσεις

Κατά γενική ομολογία, τα αντικαπνιστικά μέτρα που έχουν νομοθετηθεί στη χώρα μας ελάχιστα έχουν εφαρμοστεί. Σχετική βελτίωση καταγράφει η ΕΠΕ και τονίζει πως η ανάληψη δραστικών πρωτοβουλιών με τη στήριξη της Πολιτείας παραμένει κομβικής σημασίας.

Η Εταιρία προτείνει βασικούς άξονες δράσης που θα επιτρέψουν στη χώρα να απολέσει την αρνητική της εικόνα στον τομέα της δραστηριοποίησης για τον έλεγχο του καπνίσματος.

Συγκεκριμένα, προτείνεται:

• Εφαρμογή του νόμου για την απαγόρευση του καπνίσματος χωρίς καμία εξαίρεση, δεδομένων των χιλιάδων θανάτων ετησίως από το παθητικό κάπνισμα. «Στις χώρες που εφαρμόστηκε ο νόμος χωρίς εξαίρεση, δεν παρατηρήθηκε μείωση των εσόδων των επιχειρήσεων εστίασης», αναφέρει η ΕΠΕ
• Ενίσχυση της λειτουργίας των Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος. Με πρωτοβουλία της ΕΠΕ έχουν συνολικά εκπαιδευτεί πάνω από 1.000 άτομα, κυρίως πνευμονολόγοι, αλλά και παθολόγοι, γενικοί ιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι.
• Ενημέρωση του κοινού για την ύπαρξη Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος. Πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της ΕΠΕ έδειξε ότι οι καπνιστές δε γνωρίζουν τι είναι τα Ιατρεία Διακοπής και πώς μπορούν να τα προσεγγίσουν. Μόνο το 20% εκείνων που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα έχει τη δυνατότητα να κάνει μια οργανωμένη προσπάθεια, η οποία όμως συχνά δε γίνεται με επιστημονικά αποδεδειγμένους τρόπους (βελονισμό, ύπνωση κλπ). Στην ίδια έρευνα αποτυπώθηκε λανθασμένη αντίληψη του κοινού σχετικά με το κόστος και τη διάρκεια της θεραπείας ενώ καταγράφεται και πλήρης άγνοια για την αποτελεσματικότητα τους, που στην πραγματικότητα βάσει στατιστικών στοιχείων είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη.
• Πρόληψη καπνίσματος με εφαρμογή ενημερωτικών προγραμμάτων, όπως το διαδραστικό «Πάρε Ανάσα», που υιοθετήθηκε από το «Κοινωνικό Σχολείο» του Υπουργείου Παιδείας για το τρέχον έτος και η  ενημερωτική εκστρατεία «Μεγαλώνουμε με Υγεία».
• Αποζημίωση των φαρμάκων για τη διακοπή του καπνίσματος, παρόλο που η πλέον αποτελεσματική παρέμβαση για τη μείωση της θνησιμότητας σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και την πρόοδο της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, είναι η διακοπή της βλαβερής συνήθειας. Η διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας για τη διακοπή του καπνίσματος είναι μόνο 2-3 μήνες, ενώ αποζημιώνεται σε πολλές χώρες (Βρετανία, Βέλγιο, Πορτογαλία, Γαλλία, Τσεχία, Μάλτα, Ρουμανία, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία, Ολλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Ελβετία,  Καναδά, και Αυστραλία).