Πώς ο εμβολιασμός ωφελεί τη ψυχική υγεία

Της Ιωάννας Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
email: ioanna.thps@gmail.com  / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Στο θέμα του εμβολίου για τον κορωνοϊό, έχουμε φθάσει σε σημείο καμπής. Λίγο καιρό νωρίτερα, πολλοί βάσιζαν όλες τις ελπίδες τους σε ένα εμβόλιο αλλά τώρα που έχουμε πληθώρα, υπάρχουν συνάνθρωποί μας που δηλώνουν ότι δεν είναι σίγουροι ότι πρέπει να το κάνουν. Και γι αυτό θεωρώ ότι είναι καλό να δούμε και τα οφέλη του εμβολίου για την ψυχική μας υγεία.

Η ψυχική υγεία δεν είναι κάτι που κανονικά συνδέεται άμεσα με τον εμβολιασμό διότι ο ρόλος των εμβολίων είναι να μας προστατεύσουν από την οργανική νόσηση. Αλλά μέσω του εμβολιασμού μας, μπορούμε να πάρουμε πίσω τη ζωή μας και αυτό είναι πολύ σημαντικό.  Το εμβόλιο έχει τη δύναμη να αποτρέψει προβλήματα πριν συμβούν ιδίως όσον αφορά την ψυχική υγεία.

Νέες έρευνες δείχνουν ότι ακόμα και ήπια περιστατικά συνοδεύονται από σημαντικά συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες σε ποσοστά 26%, 22% και 17% των ανθρώπων αντιστοίχως. Και αυτές οι συνέπειες παρατηρήθηκαν σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων, που δεν είχαν ιστορικό προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Μία θεωρία που εξηγεί το υψηλό ποσοστό των προβλημάτων ψυχικής υγείας μετά την μόλυνση, αφορά την πρωτεΐνη, που χρησιμοποιεί αυτός ο ιός για να εισέλθει στα κύτταρα του σώματος και να προκαλέσει την ασθένεια. Αυτή η πρωτεΐνη εισβάλλει στον εγκέφαλο και προκαλεί μια καταιγίδα φλεγμονών, που θα μπορούσε να προκαλέσει ψυχική ασθένεια.

Άλλη μια τρομακτική συνέπεια της μόλυνσης είναι το σύμπτωμα της ανοσμίας ή και της περισσότερο από προσωρινής, αίσθησης δυσάρεστης οσμής πραγμάτων, που δεν υπάρχουν στο χώρο. Μια κυρία μου έλεγε ότι 6 μήνες μετά την νόσησή της ακόμα μυρίζει μια άσχημη μυρωδιά σε βαθμό που έχει περιορίσει σημαντικά μια αγαπημένη της συνήθεια , το μαγείρεμα. Και αυτό είναι πρόβλημα γιατί αυξάνει τον κίνδυνο για κατάθλιψη. Άλλες έρευνες έχουν εντοπίσει ότι οι ασθενείς με δυσλειτουργία στην όσφρηση, έχουν συμπτώματα κατάθλιψης, που χειροτερεύουν ανάλογα με την σοβαρότητα του συμπτώματος της ανοσμίας.

Αλλά αν η αποφυγή των προβλημάτων δεν αποτελεί έναν καλό λόγο για να μας οδηγήσει στον εμβολιασμό, ίσως είναι το γεγονός ότι ο πλήρης εμβολιασμός συνοδεύεται από συναισθήματα ασφάλειας και αισιοδοξίας. Αυτό που παρατηρούμε με τους ανθρώπους που βλέπουμε θεραπευτικά και μη, είναι ότι ο εμβολιασμός άμεσα δημιουργεί μια αίσθηση ανακούφισης.

Όμως υπάρχουν βαθμίδες σε αυτή την αίσθηση. Θεωρώ ότι όλοι λίγο έως πολύ ανησυχήσαμε για γονείς και συγγενείς μιας ηλικίας και άνω. Όταν εμβολιάστηκαν και ξέραμε ότι είναι λιγότερο ευάλωτοι στον ιό, σίγουρα νοιώσαμε καλύτερα. Όσοι από τους νεότερους προχώρησαν και στο δικό τους εμβολιασμό, οι περισσότεροι άρχισαν να απομακρύνονται από το άγχος που είχε γίνει κάτι καθημερινό όπως συνειδητοποίησαν για περισσότερο από ένα έτος πια.

Αρκετοί αναφέρθηκαν στην ανάσα ανακούφισης και λύτρωσης όταν τελείωσαν με τον εμβολιασμό τους. Νοητικά και συναισθηματικά, για αυτούς τους ανθρώπους το εμβόλιο αποτέλεσε ένα δώρο της επιστήμης, σε συσκευασία αισιοδοξίας και ελπίδας.  Περιγραφές όπως «μου έφυγε το βάρος που κουβαλούσα τόσο πολύ καιρό», «η ημέρα μου ξεκινάει πολύ καλύτερα απ` ότι όλους αυτούς τους μήνες από τον Μάρτη του 2020», «αισθάνομαι πιο ελεύθερος και δειλά δειλά πιο χαρούμενος».

Βέβαια, παρόμοιες αντιδράσεις φαίνεται να προκαλούν μεγάλη ανησυχία στους φορείς δημόσιας υγείας, καθώς η μεγάλη ανακούφιση από το άγχος μπορεί να έχει οδηγήσει κάποιους στη διακοπή χρήσης μάσκας αλλά και περιορισμό των λοιπών μέτρων προστασίας ενάντια στον ιό. Δεν θα πω ότι έχω γίνει μάρτυρας τέτοιων συμπεριφορών από ανθρώπους που άμεσα προχώρησαν στον εμβολιασμό τους, αλλά περισσότερο σε όσους συμπτωματικά γνώριζα ότι το καθυστέρησαν.

Μπορεί να είδαμε και να βλέπουμε όλοι π.χ. γονείς που πέρασαν μια δύσκολη χρονιά έχοντας να αντιμετωπίσουν αλλαγές στην εργασία και σίγουρα να είναι αναμενόμενο να αφεθούν κάπως, αλλά δεν μπορώ να μιλήσω για εγκατάλειψη των μέτρων προστασίας. Οι περισσότεροι γονείς με τους οποίους μιλάω κατανοούν ότι ο ιός μεταλλάσσεται και ότι θα είναι μαζί μας για αρκετό καιρό ακόμα. Αλλά επίσης γνωρίζουν ότι το εμβόλιο έχει μειώσει την πιθανότητα θανάτου από τον ιό (να μείνουν τα παιδιά τους με έναν γονέα) σχεδόν στο μηδέν. Και αυτό είναι υψίστης σημασίας από πλευράς ψυχικής υγείας.

Αρκετοί μιλάνε για τον εμβολιασμό ως το μέσο για την επιστροφή στην νέα κανονικότητα, με τα παιδιά να επιστρέφουν στα σχολεία και να μπορούν ως οικογένεια να συναντήσουν συγγενείς και φίλους, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εμβολιαζόμαστε ενδεχομένως τακτικά στο εξής. Παρατηρώντας λοιπόν πόσο πολύ έχει συμβάλλει στην καλύτερη ψυχολογική κατάσταση αρκετών ανθρώπων, σαφώς και ενθαρρύνω την στάση αυτή. Τα τελευταία νέα λένε ότι αρκετοί παιδίατροι αδημονούν να δουν παρόμοια επίπεδα ανακούφισης και χαράς μετά των εμβολιασμών παιδιών και εφήβων.