Πως θα προλάβουμε την εξέλιξη του καρκίνου των ωοθηκών

Τη σημασία αναγνώρισης των συμπτωμάτων  του καρκίνου των  ωοθηκών  από τις παθούσες καταδεικνύει μελέτη που έδειξε ότι  το υπερηχογράφημα και η μέτρηση του δείκτη  CA125 δεν μπορούν να αποτελέσουν μέσα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον τύπο αυτό καρκίνου. Σημειώνεται πως το όφελος αυτών στην επιβίωση είναι μικρό. 

Ο εν λόγω καρκίνος είναι  ο τρίτος συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος, αλλά δυστυχώς ο πιο θανατηφόρος, καθώς η διάγνωση της μεγάλης πλειοψηφίας των ασθενών σε προχωρημένο στάδιο, όπου η αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων είναι περιορισμένη.  Συνεπως είναι σοβαρή ιατρική ανάγκη η έγκαιρη διάγνωση. Όπλο έναντι στη θνητότητα  θα μπορούσε να αποτελέσει ο  καρκινικός δείκτης CA125 σχετίζεται στενά με την εμφάνιση του συχνότερου ιστολογικού τύπου του καρκίνου ωοθηκών, ενώ επίσης το υπερηχογράφημα των έσω γεννητικών οργάνων μπορεί να εντοπίσει εύκολα αλλαγές που υπάρχουν στη μορφολογία των ωοθηκών. 

Η επιστημονική κοινότητα έχει προσπαθήσει μέσα από μελέτες να διερευνήσει την αξιοποίηση τους στο τομέα προσυμπτωματικο ελέγχου αλλά έως τώρα καμία  μελέτη δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου των ωοθηκών μπορεί να μειώσει την θνητότητα της νόσου και στα πλαίσια αυτά δεν έχει υιοθετηθεί από τις κατευθυντήριες οδηγίες διεθνώς. Πιο συγκεκριμένα, όπως όμως αναφέρουν οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Επίκουρος Καθηγητής Μιχάλης Λιόντος, Καθηγήτρια Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος το θέμα του προσυμπτωματικού ελέγχου στον καρκίνο ωοθηκών δεν έχει οριστικά κριθεί. 

Μελέτες

Στη μελέτη UKTOCS δεν διαπιστώθηκε διαφορά στη θνητότητα από τη νόσο, το ποσοστό των ασθενών με προχωρημένη νόσο σταδίου ΙV ήταν σημαντικό μικρότερο με τη χρήση του προσυμπτωματικού ελέγχου. Αυτή η διαφοροποίηση μελετήθηκε σε πρόσφατη εργασία που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet Oncology. Ο πληθυσμός της μελέτης ήταν περισσότερες από 200.000 γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο ηλικίας 50-74 ετών που τυχαιοποιήθηκαν σε αναλογία 1:2:1 στο να υποβληθούν ή όχι σε προσυμπτωματικό έλεγχο που περιελάμβανε μέτρηση του CA125 και διακολπικό υπερηχογράφημα κάθε 6 μήνες ή να υποβάλλονται μόνο σε υπερηχογραφικό έλεγχο. Κατά μέσο όρο οι γυναίκες υποβλήθηκαν σε έλεγχο για 8 χρόνια. 

Διαπιστώθηκε ως συχνότερος τύπος καρκίνου ωοθηκών το υψηλής κακοήθειας ορώδες νεόπλασμα. Η επίπτωση της νόσου ήταν παρόμοια σε όλα τα σκέλη της μελέτης, όμως το ποσοστό των ασθενών με πρώιμη νόσο (σταδίου Ι) ήταν μεγαλύτερο με τη χρήση των διαγνωστικών εξετάσεων. Αυτό είχε ως συνέπεια μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών που υποβλήθηκαν σε χειρουργείο και μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών με πλήρη χειρουργική εξαίρεση της νόσου που θεωρείται προγνωστικός παράγοντας στον καρκίνο ωοθηκών. Το ποσοστό όμως των γυναικών που έλαβαν χημειοθεραπεία ήταν παρόμοιο και η επιβίωση μετά από σχεδόν δέκα χρόνια παρακολούθησης εμφανίζει απόλυτη διαφορά 7% μόνο μετά από 18 έτη παρακολούθησης.

Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι το υπερηχογράφημα και η μέτρηση του CA125 δεν μπορούν να αποτελέσουν μέσα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο ωοθηκών και το όφελος στην επιβίωση είναι μικρό. Επιπλέον, διερευνητικά καταληκτικά σημεία όπως το στάδιο διάγνωσης της νόσου και το ποσοστό των ασθενών που κάνουν ιδανικό χειρουργείο δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας μεθόδων προσυμπτωματικού ελέγχου στον καρκίνο ωοθηκών.

Για την έγκαιρη διάγνωση 

Από τη μελέτη προκύπτει η ανάγκη εκπαίδευσης των γυναικών στα πιθανά συμπτώματα της νόσου, έτσι ώστε να επισπεύδεται η διάγνωση και η αντιμετώπιση των ασθενών. Ειδική κατηγορία αποτελούν οι γυναίκες που φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1/2 για τις οποίες προτείνεται η διενέργεια προφυλακτικής σαλπιγγοωοθηκεκτομής μετά την ολοκλήρωση του οικογενειακού προγραμματισμού λόγω του αυξημένου κινδύνου εμφάνισης της νόσου. Επίσης, η ESMO συστήνει να συζητείται η διενέργεια διακολπικού υπερηχογραφήματος και μέτρησης CA125 κάθε 6 μήνες μετά τα 35 έτη και ως την διενέργεια της προφυλακτικής σαλπιγγοωοθηκεκτομής σε αυτή την ομάδα γυναικών. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι το υπερηχογράφημα να διενεργείται από εξειδικευμένο κέντρο.