“Στο σκοτάδι” σημαντικά οικονομικά μεγέθη των δημόσιων νοσοκομείων

“Πέπλο μυστηρίου” καλύπτει τα οικονομικά στοιχεία των δημόσιων νοσοκομείων, τα οποία ενώ έχουν καταχωρηθεί στο BI-Health είναι απροσπέλαστα για το κοινό.

“Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να προσβάσιμα μέσω της πύλης BI – Health και διαθέσιμα στο κοινό, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν τι συμβαίνει για σκοπούς διαφάνειας και λογοδοσίας” τονίζει η Ευαγγελία Λάζαρη, Δ/νουσα Σύμβουλος της ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΑΕ, η οποία παρουσίασε σχετική μελέτη στο 20ο Συνέδριο της ΕΕΜΥΥ.

Της Ευαγγελίας Λάζαρη, Διευθύνουσας Συμβούλου της MSc Accounting & Financial Management, Καινοτομία Οικονομοτεχνικοί Σύμβουλοι Α.Ε.

Παρουσιάζονται συνοπτικά τα αποτελέσματα της πρωτότυπης εργασίας με τίτλο «Συγκριτική αξιολόγηση οικονομικών μεγεθών και αποτελεσμάτων των Δ.Μ.Υ. για τα έτη 2015 & 2016, Βάσει των Δημοσιευμένων Ισολογισμών τους»  που παρουσιάστηκε στο 20ο Συνέδριο της Ε.Ε.Μ.Υ.Υ. με θέμα «Η στρατηγική της διάκρισης».

Για τους σκοπούς της μελέτης, συλλέχθηκαν και επεξεργάστηκαν οι Ισολογισμοί των ετών 2015 και 2016. Οι Ισολογισμοί των ετών 2013 και 2014 υπήρχαν ως βάση δεδομένων από προηγούμενες μελέτες, που διεξάγει κάθε χρόνο το Τμήμα Μελετών της εταιρείας.

Έχουν εξαιρεθεί από τους υπολογισμούς για σκοπούς συγκρισιμότητας των στοιχείων τα 8 νοσοκομεία του ΕΣΥ τα οποία συνέταξαν καταστάσεις σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, τα νοσοκομεία χωρίς Ισολογισμό για τα έτη 2015 & 2016, όπως αυτά παρουσιάζονται παρακάτω, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο και το Γ. Ν. Παπαγεωργίου.

Τα δεδομένα αντλήθηκαν από τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις, όπως αυτές δημοσιεύθηκαν στη Διαύγεια. Τα στοιχεία για την νοσηλευτική κίνηση των νοσοκομείων αντλήθηκαν από το από το σύστημα επιχειρηματικής ευφυΐας B.I. health του Υπουργείου Υγείας.

Η αποτύπωση της κατάστασης αναφορικά με το πλήθος των νοσοκομείων που είχαν δημοσιεύσει Ισολογισμό για την πενταετία 2013 – 2017, έως και 31/10/2018 που πραγματοποιήθηκε ο έλεγχος στη «Διαύγεια», παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα.

Πολλά νοσοκομεία μεταξύ των οποίων τα μεγαλύτερα της χώρας όπως το Γ. Ν. Α. «Ο Ευαγγελισμός», το Γ.Ν. Παίδων «Η Αγία Σοφία» και το Πανεπ. Γ.Ν. Έβρου δεν έχουν ολοκληρώσει τη σύνταξη, έλεγχο και δημοσίευση των οικονομικών τους καταστάσεων για το έτος 2016 παρόλο που η  31/7 του επόμενου έτους αποτελεί υποχρεωτική καταληκτική ημερομηνία.

Επιχειρείται μια διαχρονική ανάλυση (2013 -2016) για βασικά οικονομικά μεγέθη των νοσοκομείων, όπως το ύψος των μενόντων αποθεμάτων, οι απαιτήσεις, τα ταμειακά διαθέσιμα και οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις από την Κατάσταση του Ισολογισμού, τα λειτουργικά έσοδα, το λειτουργικό κόστος αυτών και εν τέλει το λειτουργικό αποτέλεσμα (πλεόνασμα ή έλλειμμα) από την Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης. Αξιοποιώντας τα στοιχεία της νοσηλευτικής δραστηριότητας και το λειτουργικό κόστος, καθίσταται δυνατή η δημιουργία δεικτών αξιολόγησης του κόστους, όπως το μέσο κόστος ανά ασθενή και το ημερήσιο κόστος νοσηλείας.

Αποθέματα

Η αξία των αποθεμάτων δηλαδή το φαρμακευτικό, υγειονομικό, ορθοπεδικό και ακτινολογικό υλικό, τρόφιμα, αντιδραστήρια, καύσιμα, είδη καθαριότητας, γραφική ύλη και λοιπά αναλώσιμα υλικά, που βρίσκονταν στις αποθήκες των νοσοκομείων στο τέλος κάθε έτους, βάσει των απογραφών που διενεργήθηκαν, κυμαίνεται από 130 έως 160 εκ €.

Απαιτήσεις

Οι απαιτήσεις αφορούν κυρίως τα ποσά που είναι απαιτητά από τα νοσοκομεία έναντι του ΕΟΠΥΥ από την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών προς του πολίτες, ότι έχει τιμολογηθεί πλην όμως είναι ανείσπρακτο. Την τριετία 2013 – 2015 οι απαιτήσεις αυξάνονται σημαντικά με την 31/12/2015 να ανέρχονται σε τουλάχιστον 5 δις. Το έτος 2016, οι απαιτήσεις μειώνονται δραστικά στα 3 δις εξαιτίας της λογιστικής διαγραφής των απαιτήσεων που διενεργήθηκε βάσει Ν. 4384/2016. Σημαντικό ενδιαφέρον θα παρουσίαζε να εξετάζαμε την εικόνα το έτος 2017, όπου διαφαίνεται ότι ο ΕΟΠΥΥ έχει αρχίσει να απομειώνει σημαντικά τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς τα νοσοκομεία.

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ενώ κατά την τριετία 2013 – 2015 δεν παρατηρείται σημαντική μεταβολή στο ύψος των ταμειακών διαθεσίμων, παρατηρείται ραγδαία αύξηση (υπερδιπλασιασμός) της ταμειακής ρευστότητας των νοσοκομείων από το 2015 στο 2016. Εκτιμάται ότι αν προστεθούν τα ποσά των ταμειακών διαθεσίμων των νοσοκομείων που λείπουν στο 2016, το ποσό αυτό (735 εκ. €) θα αυξηθεί σημαντικά.

Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις

Οι υποχρεώσεις που αφορούν τις υποχρεώσεις των νοσοκομείων προς προμηθευτές κυρίως, ασφαλιστικούς οργανισμούς και πιστωτές διάφορους την 31/12 και παρουσιάζουν σημαντική μειωτική τάση από το 2015 στο 2016.  Εντός του 2016, δόθηκε έκτακτη χρηματοδότηση από το Υπουργείο Οικονομικών σε 3 δόσεις για εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών των Νοσοκομείων με στόχο τη μείωσή τους. Το έτος 2016 επιβεβαιώνεται από τις Οικονομικές Καταστάσεις ότι τα νοσοκομεία αποπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους στους προμηθευτές.

Τα ταμειακά υπόλοιπα την 31/12/16 (736 εκ. €) επαρκούν για την κάλυψη των χρεών προς προμηθευτές (673 εκ. €). Θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί άμεσα η εξόφληση των προμηθευτών από τους ήδη υπάρχοντες πόρους των νοσοκομείων.

Πίνακας 1α: Επιλεγμένα κονδύλια του Ισολογισμού σε € ανά ΥΠΕ, για το έτος 2016

Πίνακας 1β: Επιλεγμένα κονδύλια του Ισολογισμού σε € ανά ΥΠΕ, για το έτος 2015

Τα νοσοκομεία ευθύνης της 1^ης ΥΠΕ – που εξυπηρετούν το μεγαλύτερο όγκο ασθενών καθημερινά- κατέχουν σταθερά την πρωτιά στις οφειλές προς προμηθευτές με τα νοσοκομεία ευθύνης της 2^ης ΥΠΕ να ακολουθούν.

Λειτουργικό αποτέλεσμα (έσοδα – έξοδα)

Αναφορικά με τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης, παρατηρείται μείωση τόσο των λειτουργικών εσόδων όσο και του λειτουργικού κόστους κατά την τριετία 2013 έως 2015. Ωστόσο, από το έτος 2015 στο 2016 η εικόνα αντιστρέφεται. Τα λειτουργικά έσοδα των νοσοκομείων αυξαίνονται με το λειτουργικό κόστος να εκτιμάται ότι θα κυμανθεί στα ίδια επίπεδα με το έτος 2015, αν προστεθούν και τα νοσοκομεία για τα οποία δεν είχαμε οικονομικά στοιχεία το έτος 2016.

Συνολικά, τα νοσοκομεία παρουσιάζουν λογιστικό πλεόνασμα (λειτουργικά έσοδα – λειτουργικά έξοδα).

Πίνακας 2α: Επιλεγμένα κονδύλια της Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήσης σε € ανά ΥΠΕ, για το έτος 2016

Πίνακας 2β: Επιλεγμένα κονδύλια της Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήσης σε € ανά ΥΠΕ, για το έτος 2015

Συνολικά, τα νοσοκομεία παρουσιάζουν θετικό αποτέλεσμα εκμετάλλευσης (λειτουργικά έσοδα – λειτουργικό κόστος) για τα έτη 2015 και 2016 και επίσης, θετικό αποτέλεσμα χρήσης, αν προστεθούν τα έκτακτα και ανόργανα έξοδα.

Κόστος ανά ασθενή

Το κόστος ανά ασθενή παρουσιάζει μειωτική τάση κατά την τετραετία 2013 – 2016 η οποία δικαιολογείται από την συγκράτηση του κόστους των δημοσίων νοσοκομείων, λαμβάνοντας υπόψη ότι η πληρότητα των κλινών δεν παρουσίασε αξιόλογη μεταβολή. Το έτος 2016 το μέσο κόστος ανά ασθενή αντιστοιχεί 1.550 € περίπου.

Στο συνολικό κόστος συμπεριλαμβάνεται το κόστος από τη λειτουργία των Κέντρων Υγείας (μόνο για τα έτη 2013 και 2014 γιατί από 01/01/2015 τα Κ.Υ. ενσωματώθηκαν στις ΥΠΕ), γεγονός που δικαιολογεί τη μείωση του κόστους ανά ασθενή. Στο συνολικό κόστος περιλαμβάνεται και η λειτουργία των ΤΕΙ, ΤΕΠ και Απογευματινών Ιατρειών. Συνεπώς, το κόστος ανά νοσηλευθέντα ασθενή επιβαρύνεται με το κόστος των εξωτερικών ασθενών.

Ημερήσιο κόστος νοσηλείας

Το ημερήσιο κόστος νοσηλείας παρουσιάζει επίσης  μειωτική τάση κατά την τετραετία 2013 – 2015. Το έτος 2016 το ημερήσιο κόστος νοσηλείας αντιστοιχεί 432 € περίπου. 

Πίνακας 3α:  Στοιχεία νοσηλευτικής κίνησης και δείκτες νοσηλευτικού κόστους ανά ΥΠε, για το έτος 2016

Πίνακας 3β:  Στοιχεία νοσηλευτικής κίνησης και δείκτες νοσηλευτικού κόστους ανά ΥΠε, για το έτος 2015

Τα νοσοκομεία που εποπτεύει η 2^η ΥΠΕ παρουσιάζουν το μεγαλύτερο κόστος ανά ασθενή γεγονός που οφείλεται στην γεωγραφική ασυνέχεια, το νησιώτικο χαρακτήρα, την εποχικότητα και την σημαντική διασπορά του πληθυσμού της 2^ης ΥΠΕ. Παράλληλα, τα νοσοκομεία της 2^ης ΥΠΕ εμφανίζουν πολύ χαμηλό ημερήσιο κόστος νοσηλείας δεδομένου ότι σε αυτή ανήκουν δύο Ψυχιατρικά νοσοκομεία.

Ποιοτική ανάλυση οικονομικών καταστάσεων 2015 & 2016

Η ποιοτική ανάλυση των εκθέσεων ελέγχου που χορήγησαν οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές για τις οικονομικές καταστάσεις κατέδειξε ότι:

• To 90% περίπου των εκθέσεων έλεγχου χορηγήθηκαν με επιφύλαξη γνώμης για μια σειρά από θέματα, όπως το ύψος των αποθεμάτων, οι εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις και αγωγές από τρίτους, η καθυστέρηση στην τιμολόγηση των εσόδων προς τον ΕΟΠΥΥ, η ελλιπής εφαρμογή της Αναλυτικής Λογιστικής και του συστήματος εσωτερικού ελέγχου.
• Μόλις 9 από τους 99 συνολικά ελεγμένους Ισολογισμούς συνοδεύτηκαν από έκθεση που περιείχε τη σύμφωνη γνώμη των ορκωτών ελεγκτών για το έτος 2015 ενώ ο αριθμός αυτός ανήλθε σε 8 για το έτος 2016 σε σύνολο 93 ελεγμένων Ισολογισμών.
• Για το Παν. Γ.Ν. Λάρισας – Γ.Ν. Λάρισας «Κουτλιμπάνειο & Τριανταφύλλειο», το Γ.Ν. Πατρών και το Γ.Ν. – Κ.Υ. Κύμης, οι ορκωτοί ελεγκτές διατύπωσαν αρνητική γνώμη για τις οικονομικές καταστάσεις και την εύλογη παρουσίαση της οικονομικής θέσης και επίδοσης των συγκεκριμένων νοσοκομείων για τα έτη 2015 και 2016. Επίσης, άρνηση γνώμης υπάρχει στις οικονομικές καταστάσεις του Παν/κου Έβρου για το έτος 2015.

Συμπερασματικά, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στο κοινό  μέσω της πλατφόρμας του BI-health τα οικονομικά στοιχεία που αφορούν τα κονδύλια που παρουσιάστηκαν ανωτέρω ενώ αυτά υποβάλλονται από τα νοσοκομεία στην πλατφόρμα του B.I. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να προσβάσιμα μέσω της πύλης BI – Health και διαθέσιμα στο κοινό, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν τι συμβαίνει για σκοπούς διαφάνειας και λογοδοσίας. Οι οικονομικές καταστάσεις πρέπει να ανεβαίνουν στην ιστοσελίδα του Υ.Υ.Κ.Α., όπως γίνεται στον ιδιωτικό τομέα και ανεβαίνουν στην υπηρεσία του ΓΕΜΗ.

Έχει παρατηρηθεί ότι τα οικονομικά στοιχεία δεν υποβάλλονται με τον ίδιο τρόπο στο B.I. για όλα τα νοσοκομεία. Θα παρουσίαζε αρκετό ενδιαφέρον η διασταύρωση των κονδυλίων που υποβάλλονται από τα νοσοκομεία στο BI-health  με τα αντίστοιχα ποσά των οικονομικών καταστάσεων.  Ακεραιότητα των δεδομένων που υποβάλλονται από τα Νοσοκομεία και από τις Υ.Πε. στο BI – Health για την εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων αναφορικά με την οικονομική και λειτουργική απόδοση του Εθνικού Συστήματος Υγείας με εκπαίδευση ικανού αριθμού υπαλλήλων και διαμόρφωση κοινών προτύπων στην καταχώρηση των δεδομένων.

Πρέπει να υπάρχει πλήρης υποστήριξη του διπλογραφικού λογιστικού συστήματος. Οι εξωτερικοί συνεργάτες – λογιστές εκ των άλλων θα έχουν την ευθύνη τήρησης αξιόπιστου λογιστικού συστήματος, μέσω του οποίου θα αντλούνται στοιχεία που θα τροφοδοτούν το BΙ – Health, δεδομένου ότι υπάρχει πρόβλεψη για αυτοματοποίηση του B.I. όπου θα διασυνδέεται  με τα πληροφοριακά συστήματα των νοσοκομείων και θα αντλεί στοιχεία.