Ραγδαία αύξηση των διατροφικών διαταραχών σε παιδιά και εφήβους

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε και στη χώρα μας ραγδαία αύξηση των Διαταραχών Διατροφής. Αξιοσημείωτη είναι η ηλικία έναρξης, γύρω στα 9 έτη και το γεγονός ότι τα αγόρια βάλλονται και αυτά σε μεγάλο πια ποσοστό, σε σχέση με το παρελθόν (65% των νοσούντων είναι κορίτσια και  35% αγόρια).

Τα παραπάνω επισημαίνει η Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων κα. Φρίντα Κωνσταντοπούλου, οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια, τονίζοντας πως τα ποσοστά θνησιμότητας των Διαταραχών αυτών είναι μεγαλύτερα από τις υπόλοιπες ψυχικές διαταραχές (20% ) .

Με βάση επιδημιολογικές μελέτες στην Ελλάδα νοσεί 6% του πληθυσμού. (1% από νευρογενή ανορεξία και 5% από νευρογενή βουλιμία).

Αιτίες

1. Βιολογικό υπόβαθρο:

Προκαλείται από ορμονικές ανισορροπίες στην υπόφυση, τον υποθάλαμο και τα επινεφρίδια. Ορμόνες όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η κορτιζόλη και η μελατονίνη δυσλειτουργούν.

2. Γενετική προδιάθεση:
3. Ψυχιατρικό υπόβαθρο:

Διαταραχές όπως οι Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, οι Διαταραχές του Συναισθήματος, οι Αγχώδεις Διαταραχές, οι Μαθησιακές Διαταραχές με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση που μπορούν να προκαλέσουν, μπορούν να αποτελέσουν το παθολογικό υπόβαθρο συννοσηρότητας των Διατροφικών Διαταραχών.

4. Περιβαλλοντικοί παράγοντες :

• Βullying από το περιβάλλον των συνομηλίκων σε περίπτωση που το παιδί είναι υπέρβαρο.
• Άμεσα ή έμμεσα επικριτικά σχόλια από το οικογενειακό περιβάλλον για την εικόνα όχι μόνο του ίδιου του παιδιού αλλά και άλλων ατόμων. Για παράδειγμα «Πρόσεξε μην τρως πολύ θα παχύνεις», «Μα δεν βλέπει πως έχει γίνει;»
• Η ηλικία εμφάνισης των Διατροφικών Διαταραχών δεν έχει αμβλυνθεί μόνο σε πιο μικρές ηλικίες, αλλά και σε μεγαλύτερες. Ένας γονιός με εμμονική ενασχόληση με το φαγητό μπορεί να αποτελέσει αρνητικό παράδειγμα για το παιδί ή τον έφηβο.
• Αθλήματα που απαιτούν μείωση του βάρους.
• Κοινωνικά πρότυπα ευτυχίας ταυτόσημα με την εικόνα απίσχνασης.

Είδη διατροφικών διαταραχών

• Νευρογενής Ανορεξία
• Νευρογενής Βουλιμία, με επεισόδια εμέτων, χρήση διουρητικών, καθαρτικών κ.τ.λ.
• Επεισόδια Υπερφαγίας-Αδηφαγίας

Επικινδυνότητα των διαταραχών σε παιδιά και εφήβους

Η  παιδική και εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της ανάπτυξης σωματικά,  όπου με τον υποσιτισμό βάλλονται:

• Το οστικό σύστημα , με κίνδυνο πρώιμης οστεοπόρωσης
• Όργανα όπως το ήπαρ, τα νεφρά
• Η καρδιά λόγω ανισορροπίας στους ηλεκτρολύτες, με κίνδυνο τα εμφράγματα ακόμα και σε μικρές ηλικίες
• Ο εγκέφαλος, ο οποίος συρρικνώνεται, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να επεξεργαστεί σωστά τα μηνύματα που δέχεται και να παραποιεί τα μηνύματα που λαμβάνει.

Αναπόφευκτη όμως είναι και ψυχική αναπτυξιακή καθυστέρηση εφόσον η εμμονική ενασχόληση με το φαγητό υποβαθμίζει και καταλύει κυριολεκτικά τη ζωή και την ομαλή λειτουργικότητα του παιδιού και του εφήβου.

Πρώιμα σημάδια διατροφικών διαταραχών

Δυστυχώς συνήθως οι γονείς αναζητούν βοήθεια από τους ειδικούς όταν πια τα συμπτώματα έχουν παγιωθεί και η δυνατότητα για βοήθεια περιορίζεται.

Η έντονη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε οι θεραπευτές στην θεραπεία είναι η αντίσταση των νοσούντων για αποκατάσταση, δεδομένου ότι η νόσος δεν τους ταλαιπωρεί , αλλά αντίθετα τους είναι αρεστή και επιθυμητή. Επιπλέον καταφέρνουν να κρύβουν έντεχνα τα πρώιμα συμπτώματα της νόσου στα οποία παρατηρούνται:

• Έντονες και επίμονες σκέψεις για την εικόνα του σώματός τους. Η εφηβεία αποτελεί περίοδος ενασχόλησης με το σώμα, οπότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο πότε οι σκέψεις γίνονται δυσλειτουργικές.
• Περιορισμός και έλεγχος των τροφών , διαχωρισμός τους ανάλογα των θερμίδων , της ποιότητας, εξοστρακίζοντας τροφές, όπως τα λίπη, τα αμυλούχα και τα γλυκά.
• Μείωση της ποικιλίας των τροφών, λαμβάνοντας την εικόνα μονοφαγίας. Αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, γιαουρτιού, κοτόπουλου, με καθημερινό ζύγισμα και έντονη άσκηση με σκοπό την άμεση απώλεια βάρους.
• Ανάγκη για απόλυτο έλεγχο, προετοιμάζοντας μόνος του το φαγητό και αποφεύγοντας να τρώει με άλλα μέλη της οικογένειας, λέγοντας ψέματα, όσον αφορά την ποσότητα, την ποιότητα και τη συχνότητα των γευμάτων.
• Οι θερμίδες έχουν περιοριστεί σε 700-800 ημερησίως και ο υποσιτισμός πυροδοτεί τις σκέψεις, το άγχος, τον εκνευρισμό, τις ενοχές και την επιθετικότητα προκαλώντας δυσλειτουργία στη ζωή όλης της οικογένειας.

Αντιμετώπιση

Οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε Ψυχίατρο Παιδιών και Εφήβων προκειμένου να αναγνωρίσει τη συννοσηρότητα των διαταραχών κ να συντονίσει τη θεραπεία. Η θεραπεία περιλαμβάνει:

• Ατομική ψυχοθεραπεία του παιδιού.
• Φαρμακευτική υποστήριξη όταν θεωρείται απαραίτητη.
• Ψυχοεκπαίδευση των γονιών ή δική τους ψυχοθεραπεία
• Νοσηλεία σε νοσοκομειακό πλαίσιο, παθολογικό ή ψυχιατρικό, ανάλογα την αναγκαιότητα.

Η κα. Κωνσταντοπούλου επισημαίνει ότι «η σωστή και ουσιαστική επικοινωνία των γονιών με τα παιδιά τους θα βοηθήσει σημαντικά έτσι ώστε να προληφθεί η νόσος και να μην χρονίσουν τα συμπτώματα. Όσο πιο νωρίς γίνει η πρόληψη, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι και η αποκατάσταση» καταλήγει.