Τι δείχνει μελέτη για την σύνδεση της έλλειψης ύπνου και της παχυσαρκίας

Η ελάττωση ωρών ύπνου ωθεί στην κατανάλωση τροφής, χωρίς να μεταβάλλεται η ενεργειακή δαπάνη. Τα στοιχεία προέκυψαν από νέα μελέτη ερευνητών της Mayo Clinic στις ΗΠΑ.

Η  στέρηση ύπνου οδηγεί σε κεντρική παχυσαρκία, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of the American College of Cardiology (JACC). Στόχος της  μελέτης ήταν να εξεταστούν οι επιδράσεις της πειραματικά προκαλούμενης περικοπής του ύπνου, σε συνθήκες ελεύθερης πρόσβασης σε τροφή στην ενεργειακή πρόσληψη, την ενεργειακή δαπάνη και την περιφερειακή σύσταση του σώματος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πρόσληψη βάρους και ιδιαίτερα η κεντρική συσσώρευση λίπους προκαλείται από την έλλειψη ύπνου προδιαθέτει για κοιλιακή σπλαχνική παχυσαρκία.

Τα στοιχεία της μελέτης συνοψίζουν οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Νικόλαος Τεντολούρης (Καθηγητής Παθολογίας), Εριφύλη Χατζηαγγελάκη (Καθηγήτρια Παθολογίας-Μεταβολικών Νοσημάτων), Αλέξανδρος Κόκκινος (Καθηγητής Παθολογίας), Μελπομένη Πέππα (Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Χαράλαμπος Βλαχόπουλος (Καθηγητής Καρδιολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Αναλυτικά, το πειραματικό εγχείρημα περιέλαβε 12 υγιή, μη παχύσαρκα άτομα, συγκεκριμένα 9 άνδρες και τρεις γυναίκες ηλικίας 19 ως 39 ετών. Στο πλαίσιο τυχαιοποιημένης, ελεγχόμενης, διασταυρούμενης μελέτης διάρκειας 21 ημερών, ο σχεδιασμός προέβλεπε τέσσερις ημέρες εγκλιματισμού, 14 ημέρες πειραματικού περιορισμού ύπνου (τέσσερις ώρες ύπνου συνολικά) ή ύπνου ελέγχου (ευκαιρία ύπνου 9 ωρών) και ένα διάστημα αποκατάστασης τριών ημερών. Επειδή είναι διασταυρούμενη μελέτη τα ίδια άτομα συμμετείχαν σε όλα τα στάδια της μελέτης, άρα συγκρίθηκαν με τον εαυτό τους. Σημειώνεται ότι η συμμετοχή σε όλα τα στάδια ενισχύει την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Οι ερευνητές έκαναν επαναλαμβανόμενες μετρήσεις ενεργειακής πρόσληψης, ενεργειακής δαπάνης, σωματικού βάρους, σύστασης σώματος, κατανομής λίπους και άλλων βιοδεικτών.

Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι στη φάση του περιορισμένου ύπνου, οι συμμετέχοντες κατανάλωναν περισσότερες θερμίδες (+308 kcal/ημέρα), p=0,015), με μεγαλύτερη πρόσληψη πρωτεΐνης (p = 0,050) και λίπους (p=0,046). Όμως οι ενεργειακές δαπάνες παρέμειναν αμετάβλητες (σε όλα p > 0,16).

Ακόμη, παρατηρήθηκε ότι απέκτησαν στατιστικά σημαντικά περισσότερο σωματικό βάρος, όταν εκτέθηκαν στον πειραματικό περιορισμό ύπνου (+0.5 kg, p=0,008). Ενώ οι αλλαγές στο συνολικό σωματικό λίπος δεν διέφεραν μεταξύ των δύο συνθηκών ύπνου (p = 0,710). Αξιοσημείωτο είναι ότι το ολικό κοιλιακό λίπος αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του περιορισμένου ύπνου (p=0,011), με σημαντικές αυξήσεις εμφανείς τόσο στο υποδόριο όσο και στο σπλαχνικό κοιλιακό λίπος (p=0,047 και p=0,042, αντίστοιχα).

Συνεπώς, ο λιγότερος ύπνος ευνοεί την υπερβολική πρόσληψη ενέργειας, χωρίς να μεταβάλλεται η ενεργειακή δαπάνη. Μάλιστα, ενισχύει ενδεχομένως την απόκτηση κοιλιακής σπλαχνικής παχυσαρκίας. Άξιο λογού είναι πως το σπλαχνικό λίπος εκτιμάται ως παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση αντίστασης στην ινσουλίνη και μεταβολικών νοσημάτων, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, ενώ αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.