Υψηλό ποσοστό εφήβων στην Ελλάδα σε σχέση με τα διεθνή ποσοστά ταξινομούνται βάσει δείκτη μάζας σώματος ως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, σύμφωνα με έκθεση του ΠΟΥ. Χαμηλότερο ποσοστό ασκεί κάποια φυσική δραστηριότητα, με αναλογία μεγαλύτερη σε οικογένειες με οικονομική αδυναμία.
Πρόκειται για ευρήματα διακρατικής έρευνας του Ευρωπαϊκού Γραφείου του Π.Ο.Υ. με τίτλο «Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των έφηβων-μαθητών». Το πρόβλημα της ελλιπούς φυσικής δραστηριότητας, των ανθυγιεινών προτύπων διατροφής και την άνοδο της παχυσαρκίας στους εφήβους, αναδεικνύεται διεθνώς και στη χώρα μας. Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας φαίνεται να παίζει ρόλο στην υιοθέτηση ανθυγιεινού τρόπου ζωής, με περισσότερο ευάλωτους τους εφήβους από τις λιγότερο εύπορες οικογένειες.
Ειδικότερα η έρευνα έχει βασιστεί σε δεδομένα από 44 χώρες οι οποίες συμμετείχαν στην πιο πρόσφατη (2022) έρευνα του διακρατικού προγράμματος Health Behaviour in School–aged Children, HBSC (η Ελλάδα συμμετέχει μέσω του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ»-ΕΠΙΨΥ). Η έκθεση: VIRUSCOMGR_OBESSITY_ADOLESCENTS καταδεικνύει την επικράτηση των ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών, του υψηλού επιπολασμού της υπερβαρίας και της παχυσαρκίας, αλλά και των χαμηλών επιπέδων φυσικής δραστηριότητας και άσκησης στους εφήβους—παραγόντων που έχουν συνδεθεί με τον κίνδυνο ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου, καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη και καρκίνου.
Απουσία επαρκούς φυσικής δραστηριότητας και αδράνεια (καθιστική ζωή)
Διεθνώς μόνο το 20% των εφήβων πληρούν τις συστάσεις του Π.Ο.Υ για τουλάχιστον 60 λεπτά καθημερινής μέτριας-έως-έντονης φυσικής δραστηριότητας (25% στα αγόρια και 15% στα κορίτσια).
Ελλάδα
Η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά υπερβαρίας/παχυσαρκίας. Το 28% των εφήβων ηλικίας 11, 13 και 15 ταξινομούνται βάσει δείκτη μάζας σώματος ως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το διεθνές (22%).
Μάλιστα οι Έλληνες έφηβουν έχουν την 7η υψηλότερη θέση στην σχετική κατάταξη για όλες τις ηλικίες μαζί, καθώς και τη 2η υψηλότερη στους 15χονους. Μάλιστα, όπως συμβαίνει και διεθνώς, το παραπάνω ποσοστό έχει αυξηθεί σημαντικά (κυρίως στα αγόρια) μετά το 2018 (25%), σηματοδοτώντας μια αναδυόμενη πρόκληση για τη δημόσια υγεία που προσκαλεί σε άμεση αντίδραση. Στον αντίποδα, το 4% των εφήβων στη χώρα μας (5% διεθνώς) φαίνεται να είναι ελλειποβαρείς. Δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί, καθώς ενδέχεται να παραπέμπει σε διατροφικές στερήσεις ή άλλα υποκείμενα θέματα ψυχοσωματικής κυρίως υγείας. Συγκεκριμένα, περισσότεροι από ένας στους 4 (28%) εφήβους στη χώρα μας (29% διεθνώς) αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως «παχύ», με το ποσοστό αυτό να είναι σημαντικά υψηλότερο στα κορίτσια (33%, έναντι 22% στα αγόρια -όμοια τάση και διεθνώς). Η αρνητική εικόνα σώματος -αυξημένη συγκριτικά με το 2018, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς- δυνάμει συμβάλλει σε προβλήματα ψυχικής υγείας, διατροφικές διαταραχές και συμπεριφορές υψηλού κινδύνου για τον έλεγχο του βάρους.
Χωρίς φυσική δραστηριότητα
- Περίπου το 30% των εφήβων ηλικίας 11, 13 και 15 στην Ελλάδα θεωρούνται σωματικά ανενεργοί (αναφέρουν μέτρια-έως-έντονη φυσική δραστηριότητα διάρκειας ≥60’ το πολύ 2 ημέρες την εβδομάδα), με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία.
- Η αναλογία των σωματικά ανενεργών εφήβων είναι στη χώρα μας μεγαλύτερη εκείνης των περισσοτέρων χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα (24%), ενώ -όπως συμβαίνει και αλλού στον κόσμο- είναι επιπλέον σημαντικά μεγαλύτερη και μεταξύ των εφήβων που ζουν σε οικογένειες από αναλογικά χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο.
- Το ποσοστό των εφήβων στην Ελλάδα που ταξινομούνται ως σωματικά ανενεργοί είναι σημαντικά αυξημένο σήμερα (30%) συγκριτικά με το 2018 (24%), ιδιαίτερα στα κορίτσια—ενδεικτικό σημαντικών μεταβολών στον τρόπο με τον οποίο μια σημαντική μερίδα των εφήβων πλέον μετακινείται ή αξιοποιεί τον ελεύθερό τους χρόνο.
Ελλιπής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
- Στην Ελλάδα μόνο οι δύο στους 5 (41%) εφήβους φεύγουν το πρωί για το σχολείο έχοντας φάει πρωινό– ποσοστό και πάλι χαμηλότερο συγκριτικά με το διεθνή μέσο όρο (51%). Μάλιστα, όπως συμβαίνει και διεθνώς. Υ ποσοστό των εφήβων στην Ελλάδα που τρώνε πρωινό τις καθημερινές έχει μειωθεί σημαντικά το 2022 συγκριτικά με το 2018 (48%), εγείροντας ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στα επίπεδα ενέργειας και συγκέντρωσης αλλά και την ποιότητα της διατροφής των εφήβων, γενικότερα.
- Στα ενθαρρυντικά είναι ότι σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά εφήβων στη χώρα μας αναφέρουν ότι καταναλώνουν καθημερινά γλυκά, σοκολάτες, κλπ. (18% έναντι 25% διεθνώς) ή αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη (6% έναντι 15% διεθνώς).
Ανάγκη για άμεσες ενέργειες
Το Ευρωπαϊκό Γραφείο του Π.Ο.Υ. προτείνει ολοκληρωμένες στρατηγικές που επικεντρώνονται στα εξής:
- Ρύθμιση της διαφήμισης των τροφίμων
- Προαγωγή υγιεινών προτύπων διατροφής.
- Αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
- Υιοθέτηση ενός υγιεινότερου τρόπου ζωής από τους εφήβους.
