Η Πανδημία και η Ψηφιοποίηση του ΕΣΥ

Των Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη (*) και Δημήτρη Μπατάκη (**)

(*) Ακαδημαϊκός, Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης

(**) Πολυτεχνείο Κρήτης, Μ.Sc LSE International Health Policy, M.Sc Health Economics and Management

Η εμφάνιση και εξάπλωση του νέου ιού COVID-19, συνιστά απειλή, αλλά ίσως και ευκαιρία για την παγκόσμια υγεία και για τα συστήματα υγείας εν γένει. Ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας που έπληξε μια περιοχή της Κίνας κατέστη παγκόσμιο ζήτημα, το οποίο υπεισέρχεται σε όλους τους τομείς της οικονομικής, κοινωνικής αλλά και πολιτικής ζωής. Όμως, μπορεί να αποτελέσει τον πρόδρομο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ελληνικού συστήματος υγείας.

Γενικότερα, ο κλάδος της υγείας βρίσκεται αντιμέτωπος με πολλές και διαφορετικές προκλήσεις, τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει. Είτε πρόκειται για καταστάσεις πανδημιών, όπως η κρίση με τον κορωνοϊό, ή για τη γήρανση του πληθυσμού, ή για τα τεράστια κόστη για την έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων, ή για τις χαμηλές δημόσιες δαπάνες.

Εάν ο στόχος του ψηφιακού μετασχηματισμού του συστήματος υγείας δεν πετύχει,  το ΕΣΥ θα δυσκολεύεται να παρέχει ολοκληρωμένες και καθολικές υγειονομικές υπηρεσίες στους πολίτες, εντείνοντας τις πιέσεις στα νοσοκομεία και τα συστήματα υγείας. Όπως και στη βιομηχανία, έτσι και στην υγεία οι ψηφιακές τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, έρχονται να αλλάξουν τα δεδομένα και δημιουργούν αυξημένες προσδοκίες με βασικό αποδεκτή τον ασθενή.

Τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού

Τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού στην υγεία καταγράφονται ήδη σε πολλές χώρες της Ε.Ε. Για παράδειγμα, αυξάνεται θεαματικά η ικανοποίηση των ασθενών (95%), μειώνεται δραματικά το κόστος (έως 70%) των υπηρεσιών υγείας εξ αποστάσεως συγκριτικά με μια τυπική ιατρική συνεδρία, βελτιώνεται η αντιμετώπιση ασθενών στα επείγοντα, μειώνεται η διάρκεια νοσηλείας / θεραπείας, κλπ.

Ουσιαστικά η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών μπορεί να διευκολύνει την προσβασιμότητα των πολιτών στο σύστημα υγείας και να βελτιώσει τη διάγνωση, ώστε να εφαρμοστεί πιο αποτελεσματική θεραπεία. Παράλληλα, καθιστά δυνατή την άμεση ανταλλαγή ιατρικών δεδομένων μεταξύ ιδιωτών γιατρών, διαγνωστικών κέντρων και νοσοκομείων, εξοικονομεί πόρους και χρόνο στο ιατρικό και διοικητικό προσωπικό, επιταχύνει την καταβολή των αποζημιώσεων, αυξάνει την αποδοτικότητα των ασφαλιστικών υπηρεσιών, ενώ αποτρέπει πλασματικές συνταγογραφήσεις ακριβών σκευασμάτων.

Με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας, ο ασθενής μπορεί να επικοινωνεί εξ αποστάσεως με ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό επειγόντων περιστατικών μέσω τηλεφωνικής κλήσης, γραπτού μηνύματος, βιντεοκλήσης. Με τον τρόπο αυτό, παρέχονται υπηρεσίες υγείας εκτός του χώρου του νοσοκομείου και εξασφαλίζεται έγκαιρη διάγνωση και ευχερέστερη και ισότιμη πρόσβαση των ασθενών στο σύστημα υγείας. Επιπλέον, βελτιώνεται η αποδοτικότητα των τμημάτων των επειγόντων περιστατικών με αποσυμφόρηση και ομαλότερη ροή εξυπηρέτησης.

Το «Έξυπνο Νοσοκομείο»

Και φυσικά, για τους ίδιους τους ασθενείς, όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με ακριβέστερη εξατομίκευση, ομαλή ροή των ασθενών εντός των νοσοκομείων, επιτρέπουν μια συνολικά καλύτερη εμπειρία. Στο «Έξυπνο Νοσοκομείο» αξιοποιούνται διασυνδεδεμένες συσκευές (IoT), οδηγώντας σε υπέρβαση των «φυσικών ορίων» του χώρου του νοσοκομείου και επιτρέποντας κατά αυτόν τον τρόπο την παροχή απομακρυσμένης ιατρικής περίθαλψης. Παράλληλα, εμφυτεύσιμες ή «φορητές» συσκευές (wearables), επιτρέπουν την παρακολούθηση ασθενών σε πραγματικό χρόνο.

Το ελληνικό σύστημα υγείας

Περαιτέρω, η αύξηση της χρησιμοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας, αλλά και η απόκτηση προσθέτου ιατροτεχνικού εξοπλισμού πρέπει να τεθεί επί τάπητος. Αυτό βέβαια σημαίνει και σταδιακή κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού, το οποίο έχει προκληθεί στο σύστημα υγείας λόγω της κρίσης.

Είναι ενδεικτικό ότι η κατά κεφαλήν δημόσια δαπάνη υγείας σε όρους κοινής αγοραστικής δύναμης στην Ελλάδα μειώθηκε από 1.807 ευρώ το 2010 σε 1.348 το 2018 τη στιγμή που την ίδια περίοδο στην επίσης δοκιμαζόμενη από την κρίση Πορτογαλία αυξήθηκε από το 1.764  σε 1.901 ευρώ. Ενώ σε προηγμένα συστήματα υγείας υπερβαίνει τα 4.000 ευρώ.

Αξίζει να αναφερθεί ότι ως χώρα είμαστε χαμηλά και ως προς την ψηφιοποίηση (23οι σε λύσεις ψηφιακής υγείας, 26οι σε ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών, 25οι στην ανταλλαγή πληροφοριών υγείας). Συμφώνα με τα παραπάνω, κρίνεται επιτακτική η μετάβαση του συστήματος υγείας στη ψηφιακή εποχή. Η υγεία ήταν και είναι δικαίωμα κάθε πολίτη, όπου θα πρέπει να ενδυναμώσει την ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες, που χρειάζεται κάθε ασθενής.

(*) Ακαδημαϊκός, Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης

(**) Πολυτεχνείο Κρήτης, Μ.Sc LSE International Health Policy, M.Sc Health Economics and Management