“Υπάρχει πραγματική ανάγκη για αυστηρή νομοθεσία και έλεγχο των εναλλακτικών του καπνίσματος προϊόντων, ώστε να διασφαλιστεί από την μία η πρόσβαση των καπνιστών σε αυτά, αλλά από την άλλη η προστασία των νέων. Αυτό όμως στις σύγχρονες κοινωνίες δεν επιτυγχάνεται με απαγόρευση της κυκλοφορίας αυτών των προϊόντων, όταν μάλιστα το τσιγάρο κυκλοφορεί ελευθέρα στην αγορά, αλλά με αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο και συχνούς ελέγχους από την πολιτεία για την εφαρμογή του”.
Αυτό επισημαίνει ο καρδιολόγος Δημήτρης Ρίχτερ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Λιπιδιολογίας και Διευθυντής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής, Ευρωκλινική Αθηνών, μιλώντας στο Virus. Απευθυνθύκαμε σε εκείνον, καθώς συμμετείχε ως ομιλητής για το θέμα στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιολογίας στο Λονδίνο, όπου τέθηκε επί τάπητος ο ρόλος των νέων καπνικών προϊόντων.
Ο κ. Ρίχτερ είναι ξεκάθαρος: “Ως ιατρική κοινότητα θα πρέπει να συνεχίσουμε να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια, ώστε όλοι οι ασθενείς μας να διακόψουν το τσιγάρο και κάθε μορφή καπνού. Όμως όταν έχουμε περιπτώσεις, που αυτό δεν είναι εφικτό, και αυτό δυστυχώς είναι ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού των καπνιστών, που είτε αποτυγχάνουν επανειλημμένα στις προσπάθειες διακοπής είτε δεν δοκιμάζουν να διακόψουν ποτέ, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε άλλες ρεαλιστικές λύσεις όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ή τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού”.
Αναγνωρίζει ότι “τα επιστημονικά δεδομένα αλλά και οι αποφάσεις των Ρυθμιστικών Αρχών δείχνουν σε γενικές γραμμές ότι αυτά τα προϊόντα είναι λιγότερο επιβλαβή από το συμβατικό τσιγάρο καθώς δεν απελευθερώνουν τις ίδιες και στον ίδιο βαθμό χημικές ουσίες που παράγονται κατά την καύση και οι οποίες σχετίζονται με τα νοσήματα που συνδέονται με το κάπνισμα”. Σημειώνει βέβαια ότι “είναι σημαντικό να συνεχίσουμε την έρευνα και την παρακολούθηση αυτών των προϊόντων για να κατανοήσουμε καλύτερα τις επιπτώσεις τους στην υγεία.
Από την άλλη, εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι οι διάφορες γεύσεις που προστίθενται στα νέα προϊόντα, όπως φρούτα, γλυκά, ακόμη και κοκτέιλ ή άλλα αρώματα, προσελκύουν ειδικά τους νέους και τους ενθαρρύνουν να δοκιμάσουν αυτά τα προϊόντα. Τονίζει ότι είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο και αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο για όλα τα νέα εναλλακτικά προϊόντα, ειδικά όσον αφορά τους ανηλίκους.
Συνέντευξη στον Αιμίλιο Νεγκή
Ναι, είχα την τιμή να συμμετέχω ως ομιλητής στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιολογίας σε δύο συνεδρίες για το θέμα αυτό. Στην πρώτη συνεδρία έγινε μια ανοιχτή συζήτηση των καρδιολόγων με ειδικούς στο θέμα αυτό, όπου ακούστηκαν πολλές και διαφορετικές απόψεις και ετέθησαν οι προβληματισμοί και οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα μπορούσαν αυτά τα προϊόντα να δώσουν κάποια λύση σε συγκεκριμένες ομάδες καπνιστών. Για μένα το βασικό μήνυμα, αν εξαιρέσω τις ακραίες προσεγγίσεις, ήταν ότι ως ιατρική κοινότητα θα πρέπει να συνεχίσουμε να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε όλοι οι ασθενείς μας να διακόψουν το τσιγάρο και κάθε μορφή καπνού. Όμως όταν έχουμε περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό, και αυτό δυστυχώς είναι ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού των καπνιστών που είτε αποτυγχάνουν επανειλημμένα στις προσπάθειες διακοπής είτε δεν δοκιμάζουν να διακόψουν ποτέ, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε άλλες ρεαλιστικές λύσεις όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ή τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού. Τα επιστημονικά στοιχεία που έχουμε διαθέσιμα σήμερα, δείχνουν ότι τα προϊόντα αυτά μπορούν να μειώσουν την έκθεση του χρήστη σε τοξικές ουσίες και πιθανώς να μειώσουν τους κινδύνους για την υγεία σε σχέση με το παραδοσιακό κάπνισμα αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ως κοινωνία ώστε να προστατεύσουμε τα παιδιά και τους εφήβους από την χρήση τους. Υπάρχει πραγματική ανάγκη για αυστηρή νομοθεσία και έλεγχο των εναλλακτικών του καπνίσματος προϊόντων ώστε να διασφαλιστεί από την μία η πρόσβαση των καπνιστών σε αυτά αλλά από την άλλη η προστασία των νέων. Αυτό όμως στις σύγχρονες κοινωνίες δεν επιτυγχάνεται με απαγόρευση της κυκλοφορίας αυτών των προϊόντων, όταν μάλιστα το τσιγάρο κυκλοφορεί ελευθέρα στην αγορά, αλλά με αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο και συχνούς ελέγχους από την πολιτεία για την εφαρμογή του. Στην ανάγκη αυτή δημιουργίας ενός συγχρόνου ρυθμιστικού πλαισίου εστιάστηκε η δεύτερη ομιλία μου όπου παρουσιαστήκαν διεξοδικά οι διαφορές στην νομοθεσία μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου που έχει συμπεριλάβει τα εναλλακτικά προϊόντα υπό προϋποθέσεις, ως μέρος του πλάνου δράσης της χώρας για την μείωση του καπνίσματος.
Κατανοώ πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να κόψει κανείς το κάπνισμα, ειδικά όταν έχουν γίνει πολλές προσπάθειες χωρίς επιτυχία. Θα το προσέγγιζα όμως εξατομικευμένα. Αν έχω ένα ασθενή μετά από έμφραγμα, το συμβάν αυτό είναι μία μοναδική ευκαιρία να κόψει το τσιγάρο δια παντός. Σε αυτόν τον ασθενή θα ξεκινούσα και πάλι με τις εγκεκριμένες μεθόδους που εφαρμόζουμε στην διακοπή του καπνίσματος. Αν όμως ο ίδιος ασθενής έρθει μετά από 6 ή 12 μήνες για επανέλεγχο και έχει ξεκινήσει ξανά το τσιγάρο, τότε θα του συνιστούσα να κάνει την μετάβαση σε κάποιο αξιόπιστο και επιστημονικά τεκμηριωμένο εναλλακτικό προϊόν. Θα τον συμβούλευα να συζητήσουμε τις απορίες του ώστε να καταλήξει στην επιλογή που καλύπτει τις προσωπικές του ανάγκες. Άρα λοιπόν και πρακτικά η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.
Τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού, το snus (παραδοσιακό προϊόν καπνού από το στόμα του οποίου η κυκλοφορία του απαγορεύεται στην Ε.Ε.), ή τα σακουλάκια νικοτίνης (nicotine pouches) που πρόσφατα κυκλοφόρησαν στην χώρα μας, έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνών και συζητήσεων. Τα επιστημονικά δεδομένα αλλά και οι αποφάσεις των Ρυθμιστικών Αρχών δείχνουν σε γενικές γραμμές ότι αυτά τα προϊόντα είναι λιγότερο επιβλαβή από το συμβατικό τσιγάρο καθώς δεν απελευθερώνουν τις ίδιες και στον ίδιο βαθμό χημικές ουσίες που παράγονται κατά την καύση και οι οποίες σχετίζονται με τα νοσήματα που συνδέονται με το κάπνισμα.
Η επίσημη θέση της επιτροπής του υπουργείου υγείας για την ενημέρωση των καπνιστών, δηλαδή ότι συγκεκριμένα νεότερα καπνικά προϊόντα εκπέμπουν μικρότερες συγκεντρώσεις χημικών ουσιών με αναγνωρισμένη τοξικότητα συγκριτικά με το συμβατικό κάπνισμα είναι σωστή και συμβατή με τη διεθνή πρακτική. Για παράδειγμα και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει αδειοδοτήσει δύο εναλλακτικά προϊόντα, ως προϊόντα καπνού τροποποιημένου κινδύνου (MRTP), δηλαδή προϊόντα που είτε μειώνουν την εμφάνιση των νοσημάτων όπως το Snus είτε μειώνουν την έκθεση των καπνιστών σε τοξικές ουσίες όπως το προϊόν θερμαινόμενου καπνού της PMI, σε σχέση με το κάπνισμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα προϊόντα αυτά δεν είναι ακίνδυνα και ότι η μακροχρόνια επίδρασή τους στην υγεία δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητή.
Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε την έρευνα και την παρακολούθηση αυτών των προϊόντων για να κατανοήσουμε καλύτερα τις επιπτώσεις τους στην υγεία.
Όπως παρουσίασα και στο Ευρωπαϊκό συνέδριο καρδιολογίας, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ένα πολύ προωθημένο ρυθμιστικό πλαίσιο όπου το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί μέρος της λύσης για την μείωση του ποσοστού του καπνίσματος στον πληθυσμό τα τελευταία περίπου 8 χρόνια. Η Πολιτεία προτρέπει όσους δεν διακόπτουν να αντικαταστήσουν το συμβατικό τσιγάρο με το άτμισμα και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις επιδοτεί και δίνει οικονομικά κίνητρα για αυτό. Από την προηγούμενη ήδη κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, ανακοινώθηκε ότι θα απαγορευτεί η πώληση καπνικών προϊόντων σε όσους γεννήθηκαν μετά το 2009 και μετά την ενηλικίωσή τους. Επίσης για να προστατεύσουν τους ανήλικούς από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν μπει αυστηροί κανόνες για περιορισμό των γεύσεων που είναι ελκυστικές στα παιδιά αλλά και απαγόρευση των ηλεκτρονικών τσιγάρων μίας χρήσης. Παρόμοιοι περιορισμοί στις γεύσεις των ηλεκτρονικών τσιγάρων, έχουν ανακοινωθεί και σε πολλές ακόμη χώρες όπως Δανία, Φιλανδία, Εσθονία Ολλανδία κ.α..
Η Σουηδία αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα του πως ένα εναλλακτικό του καπνίσματος προϊόν μπορεί να βοηθήσει στην μείωση του επιπολασμού του καπνίσματος. Τα ποσοστά των καπνιστών στη Σουηδία, ειδικά μεταξύ των ανδρών, είναι πολύ χαμηλότερα από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες εδώ και δεκαετίες. Αυτό αποδίδεται εν μέρει στη χρήση Snus αντί του τσιγάρου σε αυτόν τον πληθυσμό. Συνολικά η χρήση προϊόντων καπνού στην Σουηδία είναι πολύ κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο και προσεγγίζει το 20% , όμως μόνο το 5% είναι χρήστες τσιγάρου ενώ το υπόλοιπο 15% χρησιμοποιεί Snus. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι Σουηδοί άνδρες έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος στην Ευρώπη και επίσης τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας που αποδίδεται στο κάπνισμα.
Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης που αφορά την Ελλάδα, μπορώ να πω ότι έχουν γίνει κάποια βήματα τα τελευταία χρόνια, όμως δεν είναι αρκετά. Στο τελευταίο Ευρωβαρόμετρο η χρήση συμβατικού τσιγάρου μειώθηκε στην χώρα μας κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες αλλά παραμένει ακόμη ψηλά. Η προσπάθεια να μειωθεί το κάπνισμα θα πρέπει να είναι συνεχόμενη και η Πολιτεία μαζί με τους Επιστημονικούς Φορείς θα πρέπει να συνεργαστούν προς αυτήν κατεύθυνση. Σίγουρα τα εναλλακτικά προϊόντα έχουν ρόλο να παίξουν όπως είδαμε από τα παραδείγματα άλλων χωρών, με τελικό στόχο όμως την πλήρη διακοπή.
Τέλος, η Ελλάδα έχει ένα σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο για την αξιολόγηση των νέων προϊόντων καπνού μέσω αρμόδιας Επιτροπής επιστημόνων που μελετά τους φακέλους που υποβάλλουν οι εταιρείες όπως γίνεται και στον FDA.
Ναι, είναι αλήθεια ότι τα νέα εναλλακτικά προϊόντα εξελίσσονται συνεχώς, με κάποια από αυτά να γίνονται όλο και πιο ελκυστικά στους νέους και φυσικά αυτό το φαινόμενο μας ανησυχεί ιδιαίτερα. Για παράδειγμα, οι διάφορες γεύσεις που προστίθενται στα νέα προϊόντα, αποτελούν κόκκινο πανί για τους επιστήμονες , καθώς τα κάνουν πιο ελκυστικά για τους ανηλίκους. Γεύσεις όπως φρούτα, γλυκά, ακόμη και κοκτέιλ ή άλλα αρώματα, προσελκύουν ειδικά τους νέους και τους ενθαρρύνουν να δοκιμάσουν αυτά τα προϊόντα.
Επιπλέον, τα χαρακτηριστικά ορισμένων πληθυσμών που καθιστούν αυτά τα προϊόντα πιο ελκυστικά στους ανήλικους περιλαμβάνουν την επιρροή των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, την πίεση από τους συνομηλίκους, και την επιθυμία για πειραματισμό και ανεξαρτησία. Οι νέοι είναι πιο επιρρεπείς σε διαφημίσεις και προωθητικές ενέργειες που παρουσιάζουν αυτά τα προϊόντα ως μοντέρνα και κοινωνικά αποδεκτά.
Είναι σημαντικό να ενισχύσουμε τον πυλώνα της πρόληψης, μέσω της εκπαίδευσης και ενημέρωσης των νέων σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση αυτών των προϊόντων και να προωθήσουμε υγιεινές εναλλακτικές λύσεις και δραστηριότητες.
Ένα ολοκληρωμένο και αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο για όλα τα νέα εναλλακτικά προϊόντα, ειδικά όσον αφορά τους ανηλίκους, είναι, όπως ήδη έχουμε αναφέρει, απολύτως απαραίτητο. Διάβασα με χαρά ότι το Υπουργείο Υγείας έχει σχεδιάσει νέα αυστηρότερα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων από το αλκοόλ και τα προϊόντα καπνού κάτι που πραγματικά ελπίζουμε να υλοποιηθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα.
Το virus.com.gr σας φέρνει καθημερινά τις πιο έγκυρες ειδησεις από τον χώρο της πολιτικής υγείας και φαρμάκου
Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *
Δ
