Tο μικροβίωμα θα μπορούσε να αποτελέσει έναν πιθανό παράγοντα-κλειδί στην εξέλιξη και θεραπεία του καρκίνου, σύμφωνα με νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Από τις γενετικές μεταλλάξεις μέχρι τις εξατομικευμένες θεραπείες, η επιστήμη αναζητά συνεχώς νέα όπλα στην αντιμετώπιση της νόσου.

Το μικροβίωμα είναι το σύνολο των μικροοργανισμών που ζουν στο ανθρώπινο σώμα. Έρευνες δείχνουν ότι τα μικρόβια του εντέρου, των πνευμόνων και του δέρματος μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη, την πρόγνωση και την ανταπόκριση στις αντικαρκινικές θεραπείες. Αυτό έχει ανοίξει νέους δρόμους στη βιοϊατρική, με επιστήμονες να διερευνούν τρόπους αξιοποίησης του μικροβιώματος για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Τα μικρόβια  μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ανάπτυξη, την πρόγνωση και την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου, όπως αναφέρεται και στο πολύ πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο διεθνές περιοδικό JAMA. Τα στοιχεία σχολιάζουν η ιατρός της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος).

Η επίδραση του μικροβιώματος στην καρκινική διαδικασία

Το μικροβίωμα ρυθμίζει σημαντικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος, επηρεάζοντας άμεσα ή έμμεσα τη φλεγμονή και την αντίδραση του οργανισμού στον καρκίνο. Ορισμένα μικροβιακά παράγωγα μπορούν είτε να ενισχύσουν την ανάπτυξη όγκων είτε να βοηθήσουν στην εξουδετέρωσή τους.

Ειδικότερα, η παρουσία ευεργετικών βακτηρίων στο έντερο έχει συνδεθεί με καλύτερη ανταπόκριση σε θεραπείες ανοσοθεραπείας, ενώ η αποδυνάμωση του μικροβιώματος μέσω αντιβιοτικών έχει συσχετιστεί με μειωμένη αποτελεσματικότητα των θεραπειών. Ειδικότερα,  έρευνες έχουν δείξει ότι ασθενείς με πλούσιο μικροβιακό περιβάλλον ανταποκρίνονται καλύτερα σε θεραπείες με αναστολείς του PD-1, μιας πρωτοποριακής μορφής ανοσοθεραπείας. Αντίθετα, η χρήση αντιβιοτικών πριν από τη θεραπεία μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της ανοσολογικής απόκρισης και να οδηγήσει σε χειρότερη πρόγνωση.

Ο ρόλος του μικροβιώματος στον καρκίνο του παχέος εντέρου

Χαρακτηριστικά, το μικροβίωμα του εντέρου έχει συνδεθεί άμεσα με την ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ορισμένα βακτήρια, όπως είναι το Fusobacterium nucleatum, έχουν βρεθεί σε υψηλές συγκεντρώσεις σε καρκινικούς ιστούς και φαίνεται να ενισχύουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Επιπλέον, η παρουσία τους μπορεί να επηρεάσει την ανθεκτικότητα στη χημειοθεραπεία, καθιστώντας ορισμένες θεραπείες λιγότερο αποτελεσματικές.

Μικροβιακές θεραπείες και νέες ερευνητικές προσπάθειες

Η ιδέα της στοχευμένης τροποποίησης του μικροβιώματος αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην ιατρική κοινότητα. Ερευνητές εξετάζουν τη χρήση ειδικών προβιοτικών για την ενίσχυση της ανοσολογικής αντίδρασης, ενώ πειραματικές θεραπείες δοκιμάζουν “έξυπνα” βακτήρια που εισάγονται στον όγκο και επιδρούν θετικά στη θεραπεία.
Επιπλέον, η χαρτογράφηση του μικροβιώματος στους καρκινικούς ιστούς μέσω γενετικών αναλύσεων προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης εξατομικευμένων προγνωστικών εργαλείων και ενδεχομένως νέων μεθόδων διάγνωσης.

Ένας νέος δρόμος στην αντικαρκινική θεραπεία

Η επιστήμη αναγνωρίζει πλέον το μικροβίωμα όχι μόνο ως μέρος της φυσιολογίας του ανθρώπου, αλλά και ως σημαντικό παράγοντα στην εξέλιξη του καρκίνου. Μελλοντικές θεραπείες που βασίζονται στη ρύθμιση του μικροβιακού κόσμου μπορεί να αποτελέσουν ένα ισχυρό όπλο στη μάχη κατά της νόσου, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την ογκολογία. Πρόκειται για έναν αναδυόμενο τομέα που μπορεί να φέρει επανάσταση στις θεραπευτικές προσεγγίσεις του μέλλοντος.