Συστάσεις για τα δικαιώματα ληπτών στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας

Τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να διασφαλίζουν την προστασία των δικαιωμάτων των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ που κυρώθηκε από το ελληνικό κράτος, τα πρότυπα και κριτήρια ποιότητας που ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως προκύπτουν από τη Σύμβαση του ΟΗΕ, καθώς και τις συστάσεις της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές καλεί η Υφυπουργός Υγείας τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.
Στο έγγραφο η Κ. Παπακώστα επισημαίνει ότι, η πολιτική για την ψυχική υγεία θα πρέπει να προάγει τα δικαιώματα των ασθενών, όπως η ισότητα και η εξάλειψη των διακρίσεων, το απαραβίαστο της προσωπικής ζωής, η αυτονομία, η σωματική ακεραιότητα, το δικαίωμα πληροφόρησης και συμμετοχής, η ανεξιθρησκία, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και της ελεύθερης κίνησης.
Όπως υπογραμμίζεται, με την προσπάθεια αποασυλοποίησης των ψυχικά πασχόντων με μακρά παραμονή στα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία της χώρας και μετάβασής τους σε ενταγμένες στην κοινότητα μονάδες (ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα) επιχειρείται και η διαφοροποίηση της νομικής τους θέσης και των δικαιωμάτων τους, από την σχεδόν πλήρη έλλειψη δικαιωμάτων και ευθυνών που συνεπάγεται η ζωή στο άσυλο, στη σταδιακή ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και ανάκτηση της ελευθερίας και της αξιοπρέπειάς τους.
Ειδικότερα, η Υφυπουργός επικαλείται το Άρθρο 12 της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ, το οποίο προβλέπει το δικαίωμα στην ισότητα ενώπιον του νόμου, τόσο για την αναγνώριση της νομικής προσωπικότητας των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, ως υποκείμενα όλων των δικαιωμάτων, όσο και για την αναγνώριση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας. Επίσης, το Άρθρο 14, σχετικά με το δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια του ατόμου, το οποίο απαγορεύει οποιαδήποτε μορφή στέρησης της ελευθερίας αποκλειστικά και μόνο λόγω της ύπαρξης ψυχικής διαταραχής. Τονίζεται δε ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας καλούνται να διασφαλίζουν ότι οι προτιμήσεις των χρηστών υπηρεσιών, σχετικά με τη θέση και τη μορφή της θεραπείας αποτελούν πάντα προτεραιότητα.
Η Υφυπουργός υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις θα πρέπει να τηρούνται τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, σχετικά με την απαλλαγή από τα βασανιστήρια, τη σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, τη βία και την κακομεταχείριση, δεδομένου ότι τα άτομα με ψυχικές διαταραχές είναι περισσότερο ευάλωτα στη θυματοποίηση.
Ακόμα, επισημαίνει ότι τα άτομα με ψυχικές διαταραχές έχουν δικαίωμα απόλαυσης του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας, χωρίς διακρίσεις και θα πρέπει παρέχεται ελεύθερη ή προσιτή υγειονομική περίθαλψη στο ίδιο εύρος, ποιότητα και επίπεδο, όπως και στους λοιπούς πολίτες. Κάθε άτομο με ψυχική διαταραχή έχει αξίωση στην περίθαλψη (εκούσια και ακούσια), δηλαδή στην πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, στη διάγνωση τυχόν ψυχικής διαταραχής και στη λήψη των πλέον κατάλληλων και σύγχρονων επιστημονικά υπηρεσιών. Προσιτές υπηρεσίες ψυχικής υγείας σημαίνει κατάλληλο χώρο (εγγύτητα στον τόπο διαμονής, τομεοποίηση) και χρόνο (ωράριο λειτουργίας των υπηρεσιών), αλλά και κουλτούρα («πολιτισμική» προσβασιμότητα).