Ιατροτεχνολογική καινοτομία: Όταν η τιμή δεν ταυτίζεται με το κόστος

Στη σημερινή εποχή και ιδιατέρως στην Ελλάδα της κρίσης η συζήτηση συχνά στρέφεται γύρω από την τιμή. Ακόμη και στην υγεία, όπου ένα προϊόν δεν είναι ποτέ συνάρτηση μόνο της τιμής του, η ανάγκη για διασφάλιση της βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας φέρνει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς αντιμέτωπους με θέματα κόστους.

«Τι σημαίνει όμως κόστος ενός ιατροτεχνολογικού προϊόντος», διερωτήθηκε μιλώντας στο Virus ο Yves Verboven, Director Market Access and Economic Policies της MedTech Europe, στο περιθώριο εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την εκδήλωση «Προκηρύξεις Διαγωνισμών με βάση ποιοτικά κριτήρια».«Είναι η τιμή του μόνο ή και η αποτελεσματικότητα του, που καθορίζουν το κόστος του;», συνέχισε ο κ. Verboven. Όπως κατέστη σαφές και στο πλαίσιο της εκδήλωσης που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών προϊόντων (ΣΕΙΒ) στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας MedTech 2017, η σχέσης ποιότητας, αποτελεσματικότητας και κόστους θα πρέπει να καθορίζει και τη θέση του στο σύστημα αποζημίωσης.

«Αν, για παράδειγμα, για να επουλωθεί μια πληγή χρησιμοποιήσεις ένα επίθεμα που κοστίζει λίγο περισσότερο, αλλά απαιτεί τη χρήση μικρότερου αριθμού, οπότε στην πορεία της θεραπείας τελικά καταλήγει να κοστίζει λιγότερο, τότε τι υπολογίζεις, την τιμή του ή το κόστος του;», διερωτήθηκε ο κ. Verboven με νόημα.

«Μπορεί εκ πρώτης όψεως η καινοτομία της Ιατρικής Τεχνολογίας να απαιτεί αυξημένους πόρους» σημείωσε στη εκδήλωση ο πρόεδρος του ΣΕΙΒ Π. Αρναούτης, προσθέτοντας, ομως, πως «μακροπρόθεσμα αποδεικνύεται ότι τα Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα συμβάλουν στη συγκράτηση των συνολικών δαπανών Υγείας». Αυτό που κατέστη σαφές, πάντως, είναι πως τα ποιοτικά κριτήρια στους Διαγωνισμούς ιατρικών & βιοτεχνολογικών προϊόντων είναι αυτά που μπορούν να οικοδομήσουν βιώσιμα συστήματα υγείας.

Πως όμως αξιολογείς την ποιότητα ενός προϊόντος και τη σχέση της με την τιμή;

Η MedTech Europe αξιοποιώντας τις δυνατότητες της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις Δημόσιες Συμβάσεις που ενθαρρύνει τη χρήση και άλλων κριτηρίων εκτός από την τιμή όπως τον ποιοτικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο και την καινοτομία, έχει αναπτύξει σε συνεργασία με τη Boston Consulting Group και άλλους εμπειρογνώμονες, το εργαλείο Most Economically Advantageous Tender – MEAT. Δημιούργησε, λοιπόν, ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και ένα εργαλείο Excel που συνοδεύεται από κατευθυντήριες οδηγίες ώστε να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία υποβολής προσφορών τα ευρύτερα οφέλη για τον ασθενή, την κοινωνία και τα συστήματα Υγείας. Το εργαλείο προσαρμόζεται εύκολα σε κάθε ανάγκη για την αξιολόγηση των προσφορών και περιλαμβάνει λεπτομερή κατάλογο κριτηρίων για την υποβολή προσφορών στις Δημόσιες Αρχές. «Το εργαλείο MEAT θεωρείται ως ένα εξαιρετικό μέσο διαλόγου και στη φάση της διαβούλευσης και παράλληλα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει βελτιωμένα συνολικά αποτελέσματα, εναρμόνιση και τυποποίηση των προμηθειών και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών», αναφέρει ο ΣΕΙΒ.

Η μέθοδος αυτή, όπως τόνισε ο κ. Verboven στην ομιλία του, υποστηρίζει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπιση των οικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει το σύστημα υγείας στην Ελλάδα και χαρακτήρισε τον τρόπο που πραγματοποιούνται οι προμήθειες ως μια από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις του συστήματος υγείας. «Οι πρακτικές διαγωνισμών μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών, περιφερειών, τομέων και νοσοκομείων, όμως παρατηρούμε συχνά ότι δεν έχουν ως αποτέλεσμα τα επιθυμητά οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα. Οι τρέχουσες πρακτικές οδηγούν ακούσια σε κινδύνους για τους έλληνες ασθενείς και σε οικονομικές συνέπειες για τους παρόχους και την κοινωνία. Γι’ αυτό επανεξετάζουμε τις πρακτικές των διαγωνισμών ώστε να καθιερωθεί ένα νέο πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις σύμφωνα με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που να εξασφαλίζει καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής και πιο επωφελείς οικονομικά προσφορές σε όλα τα επίπεδα», σημείωσε.

Την ίδια ώρα, ο κ. Αρναούτης εξέφρασε την ανησυχία του για το κατά πόσο τα 5 μητρώα Ιατροτεχνολογικών προϊόντων θα είναι εφικτό να επικαιροποιούνται , στο πλαίσιο του πρόσφατου νόμου για την ίδρυση της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας. «Ο νόμος κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση απ’ αυτόν της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τόνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την ισότιμη πρόσβαση όλων των ενδιαφερομένων. Φαίνεται ότι τα Νοσοκομεία δεν προβλέπεται να αγοράζουν τίποτα απευθείας ενώ δυστυχώς οι φορείς θα έχουν τη διακριτική ευχέρεια να χρησιμοποιούν ως κριτήριο επιλογής για την κατακύρωση ενός διαγωνισμού την τιμή και μόνο», ανέερε και πρόσθεσε σχετικά με την πρόβλεψη «Εσωτερικής Διακίνησης Αδρανών Αποθεμάτων» ότι «μπορεί να ακούγεται ως μια εξαιρετική ιδέα, απαιτεί όμως ιδιαίτερη προσοχή για τα Ιατροτεχνολογικά και In Vitro Διαγνωστικά προϊόντα λόγω ιδιαιτεροτήτων στη συσκευασία, φύλαξη, μεταφορά και στην εφαρμογή για τα Ι/Π που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με Συνοδό Εξοπλισμό και Αναλυτές. Το ΕΚΑΠΥ θα πρέπει να διασφαλίσει ότι μπορεί να τηρεί τα επιβαλλόμενα Διεθνή Πρότυπα αρχεία ιχνηλασιμότητας».

Για τον πρόεδρο του ΣΕΙΒ αυτό που είναι απαραίτητο είναι «ένα ευέλικτο, αποκεντρωμένο Σύστημα Προμηθειών, που να κατευθύνεται και να ελέγχεται από το ΕΚΑΠΥ όχι όμως να υλοποιείται απ’ αυτό, καθώς θα δημιουργηθεί συμφόρηση, με συνοπτικές διαδικασίες που δεν θα εξασφαλίζουν ανταγωνιστικές τιμές ούτε ποιοτικά προϊόντα».

Η οικονομική πλευρά συναρτάται όχι μόνο με την Τιμή αλλά και την ασφάλεια προσωπικού και ασθενών, σύμφωνα με την Αναστασία Μπαλασοπούλου, Διοικήτρια του ΓΝ Αθηνών Ιπποκράτειο, ΜSc in Decision Making, στο Operational Research Department του London School of Economics. Όπως ανέφερε η αποδοτικότητα υπηρετείται από κριτήρια αξιολόγησης των προμηθειών και από εργαλεία για την ορθή τήρηση της αντιστοίχισης προμηθειών και προϋπολογισμών στο επίπεδο της νοσοκομειακής μονάδας και του τμήματος. «Ο Μίτος  της Αριάδνης για την έξοδο προς την ποιότητα θα πρέπει, πέραν των άλλων, να περιλαμβάνει σαφή επιλογή για βραχυ-μεσοπρόθεσμο ρόλο των φορέων στο σύστημα, βαθμό σταθερότητας, προϋποθέσεις ευελιξίας αλλά και υλικο-επαγρύπνησης, και πάντως συνθήκες σύναψης συμβάσεων ικανών να στηρίξουν την περίοδο μετάβασης σε επόμενη ρύθμιση για αποτελεσματικότερη διαχείριση», κατέληξε η κ. Μπαλασοπούλου.

«Η διαπραγμάτευση ανάμεσα στους προμηθευτές – παρόχους του κλάδου της Υγείας και τον βασικό «πληρωτή» αυτών, τον ΕΟΠΥΥ και ευρύτερα το Ελληνικό Δημόσιο, έχει αναχθεί σε μείζονος σημασία ζήτημα το τελευταίο διάστημα. Είναι γεγονός ότι η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης αποτελεί, παρά τις όποιες καθυστερήσεις και ατελείς ρυθμίσεις, μια πολύτιμη παράμετρο σε αυτή τη βασική διαδικασία, η οποία συνδυάζει τα οικονομικά της Υγείας με την επιστημονική-ιατρική προσέγγιση των ζητημάτων, με τελικό αποδέκτη τον λήπτη αυτών, δηλαδή τον ασθενή», ανέφερε από την πλευρά του ο Αθανάσιος Βοζίκης, Επίκουρος Καθηγητής, Διευθυντής του Εργαστηρίου «Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας», Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Για το Βασίλη Μπαρδή,  COO του Athens Medical  Group MSc in HSM, DLSHTM και Πρόεδρο του Συνδέσμλυ Ελληνικών Κλινικών για να είναι εφαρμόσιμο, αποδοτικό και αποτελεσματικό οποιοδήποτε θεσμικό πλαίσιο προμηθειών στην Ελλάδα, «θα πρέπει να έχει αξιολογήσει τις αιτίες και παραμέτρους αποτυχίας και αναποτελεσματικότητας προηγούμενων θεσμικών πλαισίων προμηθειών, να έχει αξιολογήσει τις δυνατότητες εφαρμογής και λειτουργίας με την υπάρχουσα δομή του Συστήματος Υγείας αλλά και τις υπάρχουσες προοπτικές στις υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα και διεθνώς». Επίσης σημείωσε ότι «τέσσερα βασικά στοιχεία καθορίζουν την αποτελεσματική εξέλιξη, την εφαρμογή και τη λειτουργία των διαδικασιών προμηθειών. Το πρώτο στοιχείο είναι η ανάπτυξη, λειτουργία και η συνεχής ενημέρωση μιας κεντρικής βάσης δεδομένων που αφορούν το σύνολο των παραμέτρων που απαιτούνται για την κατάρτιση και υλοποίηση ενός προγράμματος προμηθειών. Επίσης είναι η δυνατότητα του φορέα διαχείρισης προμηθειών να αξιολογεί τα προτεινόμενα προγράμματα προμηθειών, να προετοιμάζει και να διεξάγει τους απαιτούμενους διαγωνισμούς και να οργανώνει και να ελέγχει την εφοδιαστική αλυσίδα σε συνεργασία με τους προμηθευτές και τις μονάδες υγείας».