Η πιο «φοβερή» επιπλοκή των διαβητικών ασθενών είναι το Διαβητικό Πόδι. Δηλαδή η εμφάνιση έλκους (πληγής) στα κάτω άκρα που μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό. Στην Ελλάδα συμβαίνουν κάθε χρόνο περίπου 2.500 ακρωτηριασμοί στα κάτω άκρα ατόμων με διαβήτη και 50.ο00 άτομα διατρέχουν άμεσο κίνδυνο.
Το θέμα θα βρεθεί στο επίκεντρο του 6ου Πανελληνίου Συμποσίουτης Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.), οι εργασίες του οποίου ξεκινούν σήμερα. Οι αριθμοί για τις επιπτώσεις του διαβητικού ποδιού προκαλούν ίλιγγο:
- Εκτιμάται ότι κάθε 30 δευτερόλεπτα ένα κάτω άκρο ή μέρος ενός κάτω άκρου διαβητικού ασθενούς χάνεται παγκόσμια ως συνέπεια του Διαβήτη.
- Το πρόβλημα επηρεάζει 40- 60 εκατ. άτομα με Διαβήτη παγκοσμίως.
- Είναι 10 έως 20 φορές πιο συχνό σε άτομα με Διαβήτη από ό, τι σε άτομα χωρίς διαβήτη.
Κύρια αιτία για το διαβητικό πόδι είναι η λεγόμενη “διαβητική νευροπάθεια“, που είναι μια συχνή επιπλοκή του διαβήτη. Η υψηλή γλυκόζη στο αίμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεύρα σε όλο το σώμα. Η πιο κοινή μορφή διαβητικής νευροπάθειας, είναι η περιφερική νευροπάθεια, που επηρεάζει τα νεύρα των άκρων κυρίως, ιδιαίτερα εκείνα των ποδιών.
Το πρόβλημα μειώνει ή εξαλείφει την αισθητικότητα. Η προστατευτική ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τα διάφορα ερεθίσματα π.χ. τον πόνο, το θερμό δεν υπάρχει. Διευκολύνεται με τον τρόπο αυτό η ανάπτυξη ελκών. Από ένα μικρό τραυματισμό δημιουργείται μια μικρή πληγή, που δεν γίνεται αντιληπτή άμεσα (διαβητικό πόδι).
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στην Ελλάδα περίπου 300.000 άτομα με Διαβήτη εμφανίζουν την επιπλοκή αυτή ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης ελκών των κάτω άκρων. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι περίπου 50.000 άτομα με διαβήτη εμφανίζουν άμεσο κίνδυνο ακρωτηριασμού, αν δεν τύχουν εξειδικευμένης φροντίδας.
Αντιμετώπιση
Αντιμετώπιση υπάρχει και είναι η πρόληψη σε προσωπικό επίπεδο και σε συλλογικό
- Ατομικό επίπεδο: Κάθε άτομο με Διαβήτη οφείλει να ελέγχει καθημερνά τα πόδια του. Όταν εμφανίσει, σχισμή, ιδίως στα πέλματα, αλλαγή του χρώματος (προς το ερυθρό , σκούρο κλπ) πρέπει να επικοινωνήσει άμεσα με τον ιατρό του. Πόδια που ελέγχονται καθημερινά δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες για πλήρη θεραπεία. Η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να τους απαλλάξει από τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.
- Σε συλλογικό επίπεδο είναι απαραίτητη η δημιουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού σε όλες τις δομές παροχής φροντίδας Υγείας (σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς). Πολλές μελέτες κατέδειξαν ότι η συχνότητα εμφάνισης ελκώνστα πόδια, και κατά συνέπεια των ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 60% όταν ακολουθούνταν πρακτικές εκπαίδευσης και πρόληψης από οργανωμένα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού.
Πολλές κυβερνήσεις Ευρωπαϊκών χωρών υιοθέτησαν τα αποτελέσματα των μελετών αυτών και άρχισαν από τότε – και συνεχίζουν έως σήμερα – να εφαρμόζουν προγράμματα σε εθνική κλίμακα, με τη θέσπιση και λειτουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού και την επιβαλλόμενη τακτική εξέταση των ποδιών των διαβητικών ασθενών, προκειμένου να μειωθούν οι ακρωτηριασμοί και πέτυχαν μειώσεις περίπου 40-60% (Μ. Βρετανία, Δανία κλπ).
Πρακτικές συμβουλές
1) Καθημερινός έλεγχος των ποδιών από τους διαβητικούς ασθενείς (τους ίδιους) για να δουν αν υπάρχει παραμικρή βλάβη (αλλοίωση χρώματος ή πληγή) – αναφορά στο γιατρό. Πλύσιμο με χλιαρό νερό.
2) Άμεση διακοπή καπνίσματος.
3) Αποφυγή βαδίσματος (οπουδήποτε) χωρίς να φορούν υποδήματα (π.χ. παντόφλες ή σαγιονάρες). Ακόμη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς ειδικά υποδήματα
4) Αποφυγή θέρμανσης των ποδιών με θερμοφόρες ή με οποιαδήποτε θερμαντικά σώματα, όταν κρυώνουν. Δεν είναι δυνατή πολλές φορές η αντίληψη του θερμού και το πόδι μπορεί να πάθει έγκαυμα χωρίς να το καταλάβει.
5) Η εμφάνιση πόνου στο βάδισμα ή αισθήματος δηλ. ότι «κάτι μας σφίγγει» στην κνήμη επιβάλλει άμεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων), ιδίως στην περίπτωση που μας αναγκάζει αυτό το δυσάρεστο αίσθημα να σταματήσουμε τη βάδιση.
6) Αποφυγή μικροτραυματισμών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήματα).
7) Δεν πρέπει να αφαιρούνται οι «κάλοι» από άτομα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση. Πολύ περισσότερο δεν αφαιρούνται οι «κάλοι» από τα ίδια τα άτομα με Διαβήτη χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα (π.χ. ξυραφάκια).
8) Αποφεύγονται και «ειδικά αυτοκόλλητα» που «τραβούν «τον κάλο» προς τα έξω . Υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού και δημιουργίας ελκών στα πόδια των διαβητικών ασθενών.
