Το νέο φάρμακο που καλύπτει το 90% του ινοκυστικού πληθυσμού

Το «πράσινο φως»  έδωσε ο  Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκου (FDA) στην φαρμακευτική αγωγή με την ονομασία Trikafta. Πρόκειται για τον πρώτο τριπλό συνδυασμό φαρμακευτικών ουσιών (elexacaftor/ivacaftor/tezacaftor) και απευθύνεται σε ασθενείς με Κυστική Ίνωση με την πιο συχνή γονιδιακή μετάλλαξη της νόσου.

Το νέο φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ασθενείς ηλικίας άνω των 12 ετών, που έχουν τουλάχιστον μια μετάλλαξη F508del , οι οποίοι υπολογίζονται σε ποσοστό άνω του 90% του συνολικού ινοκυστικού πληθυσμού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η καινοτόμος θεραπεία εκτιμάται ότι  θα διευκολύνει ακόμα περισσότερους ασθενείς με κυστική ίνωση, οι οποίοι δεν είχαν προηγουμένως κάποια άλλη παρόμοια θεραπευτική επιλογή.  Μάλιστα, εξαιτίας του σημαντικού οφέλους των ινοκυστικών ασθενών από τη χρήση αυτού του φαρμάκου, ο FDA  διεκπεραίωσε τη διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης σε μόλις τρεις μήνες, πολύ νωρίτερα από τον αρχικό στόχο, ο οποίος έληγε την 19η Μαρτίου του 2020.

Θεραπεία

Συγκεκριμένα, το νέο φάρμακο είναι συνδυασμός τριών ουσιών, που  αναμένεται να βελτιώσουν την απόδοση και λειτουργία της ελαττωματικής πρωτεΐνης CFTR, η οποία παράγεται από την μετάλλαξη του γονιδίου CFTR που προκαλεί τη νόσο.

Ιδιαίτερης μνείας  χρήζει το γεγονός ότι μέχρι σήμερα οι διαθέσιμες θεραπείες, που  στοχεύουν στο αίτιο της νόσου και την λειτουργικότητα της πρωτεΐνης, απευθύνονταν σε ορισμένους ασθενείς με συγκεκριμένο γονότυπο, οπότε για πολλούς ασθενείς με άλλες μεταλλάξεις δεν υπήρχε διαθέσιμη θεραπεία.

Το δε Trikafta αποτελεί το πρώτο φάρμακο της κατηγορίας αυτών που στοχεύουν στο αίτιο της νόσου που καλύπτει περίπου το 90% του ινοκυστικού πληθυσμού.

Η έρευνα

Η αποτελεσματικότητα του  εν λόγω προϊόντος σε ασθενείς ηλικίας άνω των 12 ετών ελέγχθηκε σε δύο δοκιμές.  Η πρώτη δοκιμή, διάρκειας 24 εβδομάδων, ήταν διπλή-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο και απευθυνόταν σε 403 ασθενείς, που είχαν μία μετάλλαξη F508del και μια άλλη μετάλλαξη στο δεύτερο αλλήλιο. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη είχε ως αποτέλεσμα είτε τη μη παραγωγή πρωτεΐνης CFTR είτε την παραγωγή πρωτεΐνης  CFTR, η οποία όμως  δεν ανταποκρινόταν στην ουσία ivacaftor ή στον συνδυασμό tezacaftor/ivacaftor.

Η δεύτερη δοκιμή είχε διάρκεια τέσσερις εβδομάδες, ήταν και αυτή διπλή-τυφλή, τυχαιοποιημένη, ενεργά ελεγχόμενη και απευθύνονταν σε 107 ασθενείς, που είχαν δύο ίδιες γονιδιακές μεταλλάξεις  F508del. Και στις δυο δοκιμές, η έρευνα έδειξε αύξηση του προβλεπόμενου ποσοστού του μέγιστου εκπνεόμενου όγκου αέρα σε ένα δευτερόλεπτο, γνωστού ως ppFEV₁, που είναι ενδεικτικό στοιχείο της εξέλιξης της νόσου στους ασθενείς με κυστική ίνωση.

Στην πρώτη δοκιμή, ο ppFEV₁ αυξήθηκε κατά 13.8% σε σύγκριση με τους ασθενείς που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Στη δεύτερη δοκιμή, η αύξηση ήταν της τάξης του 10% σε σύγκριση με τους ασθενείς, που λάμβαναν tezacaftor/ivacaftor.

Ακόμη, η θεραπεία με το Trikafta είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των δεικτών του τεστ ιδρώτα, του αριθμού των εξάρσεων της αναπνευστικής λοίμωξης καθώς και του δείκτη μάζας/σώματος σε σχέση με αυτούς που ελάμβαναν εικονικό φάρμακο.

Ασφάλεια

Η ασφάλεια χορήγησης του φαρμάκου βασίζεται στα δεδομένα δύο μελετών με συνολικό αριθμό 510 ασθενών. Το προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου ήταν γενικά παρόμοιο σε όλες τις υποομάδες ασθενών. Οι πιο σοβαρές συχνές αντιδράσεις του φαρμάκου σε ασθενείς, που έλαβαν το Trikafta σε σχέση με τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο ήταν το εξάνθημα και η γριπώδης συνδρομή.

Οι πιο συχνές αντιδράσεις που εντοπίστηκαν ήταν ο πονοκέφαλος, λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, πόνος στην κοιλιά, διάρροια, εξανθήματα, αυξημένα ηπατικά ένζυμα, ρινική συμφόρηση, αυξημένη κρεατινική κινάση ρινόρροια, ρινίτιδα, γρίπη, ρινοκολπίτιδα, και αυξημένη χολερυθρίνη.

Στις οδηγίες του φαρμάκου υπάρχουν επίσης προειδοποιήσεις σχετικά με την πιθανότητα εμφάνισης υψηλών τιμών σε εξετάσεις που αφορούν στο ήπαρ (τρανσαμινάσες και χολερυθρίνης) όπως και για τη χρήση μαζί με άλλα φάρμακα που είναι αναστολείς ή επαγωγείς ενός ενζύμου του ήπατος που ονομάζεται Cytochrome P450 3A4 (CYP3A) αλλά και τον κίνδυνο καταρράκτη. Οι ασθενείς και οι φροντιστές τους θα πρέπει να συζητήσουν σε κάθε περίπτωση με τους ιατρούς τους σχετικά με αυτούς τους κινδύνους πριν από την έναρξη της θεραπείας.

Οι ασθενείς με κυστική ίνωση επίσης θα πρέπει να έρθουν σε επαφή με τους γιατρούς τους προκειμένου να καθοριστεί η μετάλλαξη του γονιδίου που έχουν.

Το φάρμακο κατατάχθηκε επίσης στην κατηγορία των «ορφανών φαρμάκων» γεγονός το οποίο παρέχει κίνητρα για την έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων για σπάνιες παθήσεις.