Έναν χρόνο μετά την ίδρυση του ΕΟΠΑΕ και την κατάργηση του ΚΕΘΕΑ, οι φωνές υπέρ της κοινοτικής θεραπείας και του δικαιώματος στη δημόσια, δωρεάν και στεγνή απεξάρτηση κάνουν λόγο για στοχευμένη αποδόμηση ενός μοντέλου με ιστορία άνω των τεσσάρων δεκαετιών. Παρά την απογοήτευση και την αίσθηση αδιεξόδου που προκαλεί η συστηματική απαξίωση κεκτημένων, απόφοιτοι, θεραπευτές και οικογένειες ενώνουν τις δυνάμεις τους, επιμένοντας στον αγώνα για μια κοινωνία ελεύθερη από εξαρτήσεις.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, διοργανώνουν δράσεις γεμάτες πείσμα και ελπίδα, δίνοντας και φέτος το «παρών» στον δημόσιο χώρο.  Το ΚΕΘΕΑ και τα θεραπευτικά προγράμματα 18Άνω, Διάπλους, Αργώ, Ιανός καλούν σήμερα στη Πλατεία Συντάγματος σήμερα Κυριακή 22 Ιουνίου στιςε 19.00 για τη διατήρηση και ενίσχυση των προγραμμάτων στεγνής θεραπείας. Η εκδήλωση θα πλαισιωθεί καλλιτεχνικά από συγκροτήματα του Καλλιτεχνικού Στεκιού της Θεραπευτικής Κοινότητας ΚΕΘΕΑ Διάβαση και της ομάδας Μουσικής Συλλογικών Δράσεων Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18 Άνω. Εθελοντική συμμετοχή έχουν ο Κώστας Κωνσταντάτος και ο Tito Baden.

Με μια ουσιαστική παρέμβασή του ο Σύλλογος Αποφοίτων ΚΕΘΕΑ  στέλνει το μήνυμα «Όχι για εμάς χωρίς εμάς» — αρχή που υπηρέτησαν με πράξη μέσα από τις κοινότητες του ΚΕΘΕΑ, ως ενεργά συμμετέχοντες στην ίδια τους τη θεραπεία.  Τα μέλη του Συλλόγου αρνούνται το ρόλο του παθητικού αποδέκτη υπηρεσιών και υπερασπίζονται την αξία της συλλογικής προσπάθειας για απεξάρτηση. Μέσα από την εμπειρία τους επιβεβαιώνουν ότι καθαρή ζωή δεν σημαίνει απλώς αποχή από τη χρήση, αλλά καθημερινή μάχη για ουσιαστική συμμετοχή, ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη. Για εκείνους, το μοντέλο των Κοινοτήτων δεν είναι παρελθόν — είναι ζωντανή απόδειξη ότι η αλλαγή είναι εφικτή, όταν οι άνθρωποι έχουν λόγο, ρόλο και κοινό σκοπό.

Απορρύθμιση της θεραπευτικής συνέχειας

Μέσα σε ένα χρόνο από την αναδιάρθρωση του πεδίου απεξάρτησης και τη μετάβαση από το ΚΕΘΕΑ στον νέο ΕΟΠΑΕ, καταγράφεται έντονη απορρύθμιση της θεραπευτικής συνέχειας. Σοβαρές επιπτώσεις υπάρχουν στη συνοχή και την αποτελεσματικότητα των στεγνών προγραμμάτων, που έως τώρα λειτουργούσαν ως ολοκληρωμένα πλαίσια υποστήριξης.

Η υποβάθμιση βασικών σταδίων της θεραπείας, όπως  είναι η συμβουλευτική φάση και η κοινωνική επανένταξη, καθώς και η συρρίκνωση δομών μέσω συγχωνεύσεων και καταργήσεων, συνοδεύονται από αιφνιδιαστικές μετακινήσεις προσωπικού χωρίς συνάφεια με την επαγγελματική τους εμπειρία, αφήνοντας κρίσιμα κενά σε κεντρικές μονάδες.

Παράλληλα, υποτιμάται ο ρόλος της οικογένειας και των συλλόγων της στην πορεία απεξάρτησης. Επίσης, αμφισβητείται η ίδια η παρακαταθήκη των στεγνών προγραμμάτων, που αποτέλεσαν για δεκαετίες πυξίδα ελπίδας και αποκατάστασης για χιλιάδες ανθρώπουων  ιστορική.

 Καταιγίδα μεταβολών 

Τίτθεται ευθέως το ερώτημα: Ήταν πράγματι τόσο ανεπαρκής η προσφορά των στεγνών προγραμμάτων ώστε να δικαιολογούνται τέτοιες ριζικές μεταρρυθμίσεις; Αντιθέτως, επισημαίνουν την ανεκτίμητη κοινωνική συμβολή αυτών των δομών, τονίζοντας ότι η νέα ρητορική περί «αντιμετώπισης» των εξαρτήσεων στη θέση της «θεραπείας» σηματοδοτεί μια διαφορετική φιλοσοφία, που περιορίζει την απεξάρτηση στην έννοια του «λειτουργικού χρήστη».

Ειδικότερα, η στροφή στη φαρμακευτική υποκατάσταση, η έμφαση στη «μείωση της βλάβης» και η χρήση όρων όπως  είναι το «δικαίωμα επιλογής» και «αυτοδιάθεση του σώματος» εγείρουν ανησυχίες για ιδεολογική μετατόπιση που ενδέχεται να εξυπηρετεί επιχειρηματικά συμφέροντα και μη αναγνωρισμένες πρακτικές.

Όπως καταγγέλλεται, πίσω από τη ρητορική για σύγχρονη πολιτική αντιμετώπισης, υπονομεύεται η ίδια η ουσία της θεραπείας: η ολιστική αποδέσμευση από την εξάρτηση, η προσωπική μεταμόρφωση και η κοινωνική ένταξη. Οι υποστηρικτές του στεγνού μοντέλου προειδοποιούν για τον κίνδυνο ενός μέλλοντος όπου η απεξάρτηση δεν θα σημαίνει πλέον ελευθερία, αλλά ελεγχόμενη συνύπαρξη με την εξάρτηση.

Απαξίωση των κοινοτήτων στεγνής θεραπείας 

Σε μια εποχή θεσμικών μετασχηματισμών και αμφισβήτησης κοινωνικών κεκτημένων, αυτό που φαίνεται να κλονίζεται σήμερα δεν είναι μόνο το θεραπευτικό μοντέλο, αλλά η ίδια η πίστη ότι ο εξαρτημένος άνθρωπος μπορεί να αλλάξει ριζικά τη ζωή του — με αγώνα, συλλογική δράση και προσωπική υπέρβαση. Αυτή την πίστη , όμως ενσάρκωσαν επί δεκαετίες τα δημόσια, δωρεάν και στεγνά προγράμματα απεξάρτησης, τα οποία δεν προσέφεραν απλώς υπηρεσίες αλλά μια εναλλακτική πρόταση ζωής. Τώρα, ωστόσο, καθώς οι δομές αυτές υπονομεύονται ή αντικαθίστανται, πολλοί αναρωτιούνται εάν πρόκειται για απλή κρατική αδιαφορία ή για μια σκόπιμη μετατόπιση προς την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών απεξάρτησης, αφήνοντας  ακόμη ανοιχτό το ενδεχόμενο η «μέριμνα» να υπάρχει μόνο για όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να την πληρώσουν.