Χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη στην Ελλάδα έναντι HPV

Η εμβολιαστική κάλυψη έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) παραμένει στην χώρα μας χαμηλή  και μακριά από τον στόχο για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που έχει θέσει ο ΠΟΥ, στο 90% των κοριτσιών έως το 2030. Από τον Μάρτιο του 2022, ο εμβολιασμός κατά του HPV συστήνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και Εφήβων τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια, από την ηλικία των 9 ετών.

Στην Ελλάδα ο εμβολιασμός έναντι του HPV υπολογίζεται στο 55,4% για τις ηλικίες 11-18 και στο 43,8% για τις ηλικίες 11-14. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 παρατηρήθηκαν σημαντικές μειώσεις στους HPV εμβολιασμούς. Ωστόσο, ενθαρρυντικά  είναι  πλέον σημάδια μείωσης του εμβολιαστικού ελλείμματος έναντι του HPV να καταγράφονται στον ελληνικό παιδιατρικό πληθυσμό με βάση th μελέτη «Updated estimations of the HPV vaccination deficit among girls in Greece. Early signs of recovery?» που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου για τα Οικονομικά της Υγείας (ISPOR 2023, 12-15 Νοεμβρίου, Δανία).

Η «ψαλίδα» φαίνεται να κλείνει αφού, τον Σεπτέμβριο του 2023 το έλλειμμα εκτιμήθηκε σε 5,3 μήνες του τελευταίου μη πανδημικού έτους (δηλαδή το 2019), ενώ σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022 το HPV εμβολιαστικό έλλειμμα μειώθηκε κατά σχεδόν 10% (τον Δεκέμβριο του 2022 το έλλειμμα υπολογιζόταν σε 5,9 μήνες του τελευταίου μη πανδημικού έτους).

Εφόσον συνεχιστεί η ίδια πορεία των εμβολιασμών, το έλλειμμα τον Σεπτέμβριο του 2024 αναμένεται να είναι 4,7 μήνες του τελευταίου μη πανδημικού έτους (20% μείωση σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2020). Από την μελέτη προκύπτει ότι ο ρυθμός μείωσης του ελλείμματος είναι σχετικά μικρός, κάτω από τη θεσμοθετημένη διάρκεια της παρέμβασης αναπλήρωσης (catch up) έως 31/12/2024, η εξάλειψη του HPV εμβολιαστικού ελλείμματος δεν προβλέπεται να επιτευχθεί. Εφόσον συνεχιστεί η ίδια πορεία μείωσης του ελλείμματος, αυτό αναμένεται να εξαλειφθεί το καλοκαίρι του 2027 (Εικόνα). Εάν η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης αναπλήρωσης αυξηθεί, το έλλειμμα θα μπορούσε να εξαλειφθεί νωρίτερα.

 Πιθανά σενάρια

Η μη εξάλειψή του θα έχει ως αποτέλεσμα ένας σημαντικός αριθμός κοριτσιών/γυναικών να παραμείνει ευάλωτος σε HPV-σχετιζόμενες επιπλοκές σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εμβολιαστική κάλυψη στα αγόρια είναι χαμηλή, είναι αναμενόμενη μελλοντική αύξηση της HPV-σχετιζόμενης νοσηρότητα τόσο σε αγόρια όσο και σε κορίτσια. Ακόμη συνεπάγεται δυσκολία επίτευξης του στόχου της εξάλειψης του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας. Σε περίπτωση αύξησης της HPV-σχετιζόμενης νοσηρότητας θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους φροντίδας των HPV επιπλοκών.

Δυνατότητες εμβολιασμού

Με στόχο να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών τον Απρίλιο του 2023 επέκτεινε τη διάρκεια του catch up κατά ένα χρόνο, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2024. Σε συζήτηση που έγινε στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής τον Ιανουάριο του 2024 σχετικά με την Εθνική Στρατηγική για την εξάλειψη του Καρκίνου Τραχήλου της Μήτρας ο Υπουργός Υγείας, ανακοίνωσε ότι τα κορίτσια και αγόρια ηλικίας 15-18 ετών θα έχουν τη δυνατότητα δωρεάν εμβολιασμού έναντι του ιού HPV έως τα τέλη του 2025. Επιπρόσθετα, η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου στην ίδια συζήτηση παρουσίασε το νέο προτεινόμενο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Παιδιών και Εφήβων του 2024, το οποίο όταν ανακοινωθεί θα προβλέπει επέκταση του HPV εμβολιασμού των ανεμβολίαστων γυναικών και ανδρών που ανήκουν σε ειδικές ομάδες αυξημένου κινδύνου από την ηλικία των 18 έως την ηλικία των 45 ετών και την ένταξη για πρώτη φορά του εμβολιασμού των ανεμβολίαστων γυναικών που έχουν υποβληθεί ή πρόκειται να υποβληθούν σε κωνοειδή εκτομή του τραχήλου λόγω προκαρκινικών αλλοιώσεων (CIN2+).  Στην κατεύθυνση της πρόληψης έχει θεσμοθετηθεί το Εθνικό Προγράμματα Προσυμπτωματικού Ελέγχου, που αναμένεται να  αρχίσει εντός του Μαρτίου, το Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμού Παιδιών και Εφήβων και το Ηλεκτρονικό Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού.