Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ): Αναδεικνύοντας το Φορτίο και τις Ανεκπλήρωτες Ανάγκες των Ασθενών  

H Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια επηρεάζει περισσότερους από 1 στους 20 ανθρώπους στην Ελλάδα  και εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου, ενώ προκαλεί σημαντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις που αναμένεται να επιβαρύνουν την παγκόσμια οικονομία κατά 4,3 τρισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ του 2020 και του 2050.  Επιφέρει σημαντικό φορτίο στους ασθενείς και τις οικογένειές τους, που καλούνται συχνά να παίξουν τον ρόλο του φροντιστή, και συχνά υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής τους.

Κι όμως, τα στοιχεία αυτά δεν αφορούν τον καρκίνο ή τις καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως ίσως θα αναμέναμε, αλλά τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), μία ιδιαίτερα επιβαρυντική προοδευτική χρόνια αναπνευστική νόσο, που αποτελεί εξίσου κρίσιμη πρόκληση για τη δημόσια υγεία.  Ωστόσο, η ΧΑΠ δε λαμβάνει ακόμη το ίδιο επίπεδο αναγνώρισης, ευαισθητοποίησης, δράσης και προτεραιοποίησης στην ατζέντα της πολιτικής υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο, σε σχέση με άλλες χρόνιες ασθένειες,  παρά το ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ανεκπλήρωτες ανάγκες και μεγάλες προκλήσεις που δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί.

Ο Anthony Aouad, Γενικός Διευθυντής της Sanofi Ελλάδας και της Επιχειρησιακής Μονάδας Φαρμάκου για την Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Ουκρανία, με διεθνή εμπειρία πολλών ετών σε ηγετικές θέσεις στον κλάδο του φαρμάκου, ρίχνει φως στο φορτίο της ΧΑΠ, μας ενημερώνει για την επανάσταση που μπορεί να φέρει η φαρμακευτική καινοτομία στις ζωές των ανθρώπων που ζουν με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, και αναδεικνύει την ανάγκη άμεσης και συλλογικής ανάληψης δράσης.

Κ. Aouad, εάν και δεν είναι ευρέως γνωστό, τα δεδομένα δείχνουν ότι το φορτίο της ΧΑΠ είναι εξίσου επιβαρυντικό με άλλες χρόνιες παθήσεις για τις οποίες συζητάμε πιο συχνά. Πώς αυτή η χρόνια αναπνευστική νόσος επηρεάζει τους ασθενείς, τις οικογένειές τους και την κοινωνία μας;

«Πράγματι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μία πάθηση συχνή και ιδιαίτερα επιβαρυντική, για την οποία θα πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε και να λαμβάνουμε δράση περισσότερο, καθώς αποτελεί ένα μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας. Τα διεθνή και εγχώρια δεδομένα της νόσου είναι αποκαλυπτικά ως προς το μέγεθος του φορτίου της: 300 με 400 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι νοσούν από ΧΑΠ στον κόσμο, ενώ στην Ελλάδα οι ασθενείς ξεπερνούν τους 500.0005, δηλαδή επηρεάζει σήμερα περίπου το 5% του πληθυσμού της χώρας, όντας μία από τις συχνότερες χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις. Επιπλέον, αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου, κοστίζοντας τη ζωή σε 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο κάθε χρόνο, και περισσότερους από 5.000 στην Ελλάδα.  Ιδιαίτερα επιβαρυντικό είναι και το οικονομικό φορτίο που σχετίζεται με τη ΧΑΠ, το οποίο αναμένεται να αγγίξει παγκοσμίως τα 4,3 τρισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ του 2020 και του 2050, ενώ εγχώρια υπολογίζεται στα 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.  Το κάπνισμα και η ατμοσφαιρική ρύπανση συγκαταλέγονται στις πιο συχνές αιτίες της ΧΑΠ, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο το φορτίο της νόσου στην Ελλάδα, που διαθέτει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη6. Επιπλέον, δεδομένης της κλιματικής αλλαγής, αναμένουμε τα αναπνευστικά νοσήματα να συνεχίσουν να αυξάνονται.

Πρόκειται λοιπόν για μία χρόνια ασθένεια των πνευμόνων με σημαντική συμβολή στην παγκόσμια νοσηρότητα και θνησιμότητα και συνακόλουθα, μεγάλες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.  Πίσω όμως από τους αριθμούς και τα δεδομένα, υπάρχουν οι άνθρωποι που ζουν με τη ΧΑΠ και αδιαμφισβήτητα η σημαντικότερη παράμετρος της είναι οι επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών-φροντιστών τους. Η ΧΑΠ είναι μία προοδευτική νόσος που καθιστά την αναπνοή σταδιακά πιο δύσκολη, έτσι πολλοί ασθενείς χρειάζονται αυξανόμενη φροντίδα καθώς επιδεινώνονται και οδηγούνται σε απουσία από την εργασία, ακόμη και πρόωρη συνταξιοδότηση. Επιπλέον, οι εξάρσεις οδηγούν συχνά σε νοσηλείες, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ασθενών που αντιμετωπίζουν παράλληλα και άλλα προβλήματα υγείας, τα οποία επιδεινώνουν περαιτέρω την ποιότητα ζωής τους.

Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να λάβει η ΧΑΠ την προτεραιότητα που της αναλογεί, και να επαναπροσδιοριστεί άμεσα ο τρόπος αντιμετώπισής της. Κάθε αναπνοή είναι πολύτιμη και είναι συλλογικό μας καθήκον να συμβάλλουμε όλοι σε ένα καλύτερο μέλλον για την υγεία των ασθενών με αναπνευστικές παθήσεις».

Μπορούν η έρευνα & ανάπτυξη και η φαρμακευτική καινοτομία να αλλάξουν τον τρόπο διαχείρισης χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων, όπως η ΧΑΠ; 

«Η έρευνα & ανάπτυξη και η φαρμακευτική καινοτομία έχουν τη δύναμη να μεταμορφώσουν τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις, όπως η ΧΑΠ. Ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, τα αποτελέσματα για τους ασθενείς είναι επαναστατικά. Η Τεχνητή Νοημοσύνη σήμερα επιταχύνει σημαντικά την έρευνα, αναλύει με μεγαλύτερη ακρίβεια τα δεδομένα, επιλύει σύνθετα προβλήματα και συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των ασθενειών και την ανάπτυξη εξατομικευμένων θεραπειών.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, στη Sanofi, επαναπροσδιορίζουμε την Έρευνα & Ανάπτυξη και δημιουργούμε νέες προοπτικές στη φαρμακευτική καινοτομία, με τη νέα μας προσέγγιση της Ανοσολογίας (Immunoscience), η οποία θέτει την Τεχνητή Νοημοσύνη στο επίκεντρο, και εξετάζει τον ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος τόσο στον τρόπο λειτουργίας των ασθενειών όσο και στον τρόπο που μπορούμε να τις προλάβουμε και αντιμετωπίσουμε. Έτσι, επιτυγχάνουμε να κατανοήσουμε τις βιολογικές οδούς που οδηγούν στην ετερογένεια χρόνιων νόσων, όπως η ΧΑΠ, και να επεκτείνουμε τα οφέλη της ιατρικής ακριβείας για να βελτιώσουμε τις ζωές περισσότερων ανθρώπων, προσφέροντας την κατάλληλη θεραπεία, στον κατάλληλο ασθενή, την κατάλληλη στιγμή.

Η φαρμακευτική καινοτομία είναι σίγουρα η απάντηση στην ερώτηση: πώς θα αλλάξουμε το τοπίο στην αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων, όπως η ΧΑΠ. Τα ζητούμενα, ωστόσο, παραμένουν δύο, ειδικά δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης στην Ελλάδα: να αντιμετωπιστεί η φαρμακευτική καινοτομία ως επένδυση, όχι ως κόστος, και να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, η οποία πρέπει να είναι έγκαιρη, καθολική και ισότιμη για όλους τους ασθενείς».

Ποιος ο ρόλος των κλινικών μελετών στην παραπάνω διαδικασία επαναπροσδιορισμού του τρόπου αντιμετώπισης των χρόνιων νόσων; 

«Η επένδυση στις κλινικές μελέτες μπορεί να παίξει τον ρόλο του επιταχυντή της φαρμακευτικής καινοτομίας και συνακόλουθα, να συμβάλλει στην μεταμόρφωση της αντιμετώπισης των χρόνιων παθήσεων.  Στη Sanofi, σταθεροί στη δέσμευσή μας για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών που βελτιώνουν τις ζωές των ανθρώπων, επενδύσαμε 6,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε κλινικές μελέτες παγκοσμίως το 2023, και 3 εκατομμύρια ευρώ τοπικά στην Ελλάδα – σε ποικίλες θεραπευτικές κατηγορίες – συμπεριλαμβανομένων των χρόνιων αναπνευστικών ασθενειών, όπως η ΧΑΠ.

Τα οφέλη της τοπικής διεξαγωγής κλινικών μελετών είναι πολλαπλά για τους ασθενείς και το ευρύτερο οικοσύστημα καινοτομίας της χώρας: πρώιμη πρόσβαση σε προηγμένες θεραπείες, επένδυση στην έρευνα σε συνεργασία με τοπικά εξειδικευμένα ερευνητικά κέντρα και επιστήμονες, δημόσια νοσοκομεία και πανεπιστήμια, βελτίωση της υγειονομικής φροντίδας των ασθενών καθώς οι εγχώριοι επαγγελματίες υγείας παραμένουν στην πρώτη γραμμή των ιατρικών εξελίξεων και άλλα.  Παρόλα αυτά, παρατηρείται υστέρηση στον αριθμό των κλινικών μελετών που προσελκύει η Ελλάδα, σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, και φτάνουν ετησίως μόνο τα 100 εκατομμύρια ευρώ περίπου, από τα 44 δισεκατομμύρια ευρώ που επενδύονται στην Ευρώπη συνολικά. Συνεπώς, υπάρχει σημαντικό περιθώριο για την προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων σε κλινικές μελέτες και είναι εξαιρετικά σημαντικό να ενισχυθούν περαιτέρω τα σχετικά κίνητρα».

Αναφερθήκατε νωρίτερα στην άμεση ανάγκη προτεραιοποίησης της ΧΑΠ στην ατζέντα της δημόσιας υγείας.  Ποιες πολιτικές θα μπορούσαν να συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της ζωής των ασθενών;

«Όπως προανέφερα, τόσο η ΧΑΠ όσο και άλλες χρόνιες αναπνευστικές ασθένειες -παρά το σημαντικό τους φορτίο για τους ασθενείς, τους φροντιστές και την κοινωνία ευρύτερα – συχνά παραβλέπονται στην ατζέντα της δημόσιας υγείας. Το υψηλό υγειονομικό και κοινωνικοοικονομικό κόστος και η σημαντική επιβάρυνση της ποιότητας ζωής όσων πάσχουν από ΧΑΠ, αλλά και του οικογενειακού περιβάλλοντός τους, δεν μας δίνουν άλλα περιθώρια αναμονής.  Είναι αναγκαίο να αναλάβουμε άμεση και συλλογική δράση για την προτεραιοποίηση της νόσου. Η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, φαρμακευτικών εταιρειών, επαγγελματιών υγείας, ενώσεων ασθενών και υπευθύνων χάραξης πολιτικής, για τη δημιουργία ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης, μπορεί να  βελτιώσει την υγεία των ασθενών με αναπνευστικές παθήσεις και να συμβάλλει στη μείωση των νοσηλειών και των ποσοστών θνησιμότητας και του συνολικού φορτίου των νόσων.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία αυτού του σχεδίου δράσης είναι η ολιστική προσέγγιση της αντιμετώπισης των χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων καλύπτοντας όλα τα στάδια από την ενημέρωση μέχρι την αποκατάσταση των ασθενών.  Βασικοί πυλώνες και πολιτικές που μπορούν να εφαρμοστούν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι οι εξής: δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης προς το ευρύ κοινό, ενίσχυση της πρόληψης (π.χ. μέσω προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος και δράσεων μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης), εθνικές πρωτοβουλίες για έγκαιρη διάγνωση, εξασφάλιση της  ισότιμης και έγκαιρης πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, δράσεις ενδυνάμωσης των ασθενών και αποστιγματοποίηση».

MAT-GR-2500029-V1.0-01.2024