Να πούμε στα παιδιά την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη;

Του Clifford N.Lazarus, Clinical and Health Psychologist, Ph.D.

Επιμέλεια –Μετάφραση: Ελεάνα Πανδιά, Επικοινωνιολόγος, MA, υπ. διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου

Το θέμα με τον Άγιο Βασίλη είναι πολύπλευρο. Μια πρώτη ανάγνωση του ζητήματος είναι ότι μπορεί να συμβάλλει στη συντήρηση  «της μαγικής σκέψης» που είναι σοβαρή γνωστική διαστρέβλωση, υπεύθυνη για την πίστη στη μαγεία, σε κάθε είδους μαντικές ικανότητες, στις προλήψεις και σε κάθε λογής παράλογης σκέψης που βρίσκεται στον πυρήνα της ιδεοψυχαναγκαστικής νεύρωσης και σχετίζεται  και με την ψύχωση. (Δεν ισχυρίζομαι σε καμία περίπτωση ότι η μαγική σκέψη προκαλεί ψυχιατρικές ασθένειες, αλλά ότι αποτελεί σύμπτωμα ή και μέρος των χαρακτηριστικών κάποιων από αυτές).

Αν οι μορφωμένοι, λογικοί και προσγειωμένοι ενήλικες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός παχουλού, χαρούμενου γέροντα με λευκά γένια που ζει στο Βόρειο Πόλο με τη σύζυγό του και πολλά σκληρά εργαζόμενα ξωτικά που τον βοηθούν να ετοιμάσει τα παιχνίδια που θα μοιράσει  μόνο στα «καλά» παιδάκια πάνω σε ένα έλκηθρο που κινείται με τη βοήθεια ταράνδων που αψηφούν τη βαρύτητα, αυτό δεν είναι πίστη σε κάτι μάλλον απίθανο, μαγικό;

Αν ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός όπως επιβεβαιώνουν στα παιδιά επανειλημμένως καλοπροαίρετοι ενήλικες τότε γιατί να μην υπάρχει και ο μπαμπούλας και κάθε άλλο τέρας που μπορεί να κρύβεται κάτω από το κρεβάτι ή μέσα στη ντουλάπα; Οι ενήλικες διαρκώς αρνούνται την ύπαρξη υπερφυσικών τεράτων ενώ την ίδια στιγμή επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του μαγικού Άγιου Βασίλη.

Τα παιδιά έχουν ενεργητική και γόνιμη φαντασία. Δε χρειάζονται τον Άγιο Βασίλη, τις νεράιδες, τα ξωτικά και τις μάγισσες για να κεντρίσουν τη δημιουργικότητά τους παίζοντας κάποιο ρόλο στη γνωστική τους ανάπτυξη. Σχεδόν κάθε παιδί μπορεί να μετατρέψει με τη φαντασία του ένα απλό χαρτόκουτο σε διαστημόπλοιο, οχυρό, αγωνιστικό αυτοκίνητο και να διασκεδάσει τον εαυτό του και τους φανταστικούς του φίλους κερνώντας τους φανταστικά φαγητά και ποτά.

Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό ότι έχει ήδη εδραιωθεί στα αρχικά στάδια της ζωής ενός παιδιού μια ρεαλιστική αντιμετώπιση της πραγματικότητας, όπως και άλλες περίπλοκες κοινωνικές, συναισθηματικές και γνωστικές δεξιότητες. Είναι προφανές ότι κανείς δε θα δίδασκε σε ένα παιδί να γράφει ή να διαβάζει με λάθος τρόπο και δεν θα του αποκάλυπτε αργότερα στη ζωή του την απάτη, ώστε στη συνέχεια να του παρέχει τη σωστή πληροφόρηση.

Πράγματι, είναι σήμερα ευρέως γνωστό ότι η γνωστική ανάπτυξη των παιδιών είναι αρκετά πιο πολύπλοκη από ότι γνωρίζαμε αρχικά και πως ξεκινάει πολύ νωρίτερα από όσο νομίζαμε αρχικά. Έτσι, η εξοικείωση με την ανάγνωση και την αριθμητική ξεκινά σήμερα νωρίτερα από ότι συνέβαινε στο παρελθόν γιατί σήμερα γνωρίζουμε ότι το να περιμένει κανείς ένα παιδί να φτάσει την ηλικία των πέντε ή έξι ετών για να ξεκινήσει να το διδάσκει είναι μάλλον μια κακή ιδέα. Παρομοίως, είναι πιθανόν ότι και η συναισθηματική και ψυχολογική ανάπτυξη ξεκινάει επίσης πολύ νωρίς. Γι’ αυτό το λόγο, το να εκθέτει κάποιος ένα παιδί συστηματικά σε παράλογες ιδέες και ψευδαισθήσεις μέχρι να μεγαλώσουν «αρκετά» μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογική τους ανάπτυξη με τρόπους που δε γνωρίζουμε ακόμα, αλλά πιθανώς επιζήμιους. Ίσως είναι σκόπιμο να εισάγουμε σταδιακά και ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκονται τα παιδιά στις αλήθειες της καθημερινότητας της ζωής.

Υπάρχει άλλωστε και το θέμα της εμπιστοσύνης. Θέλουμε αλήθεια να υπονομεύσουμε την ακλόνητη –συνήθως- εμπιστοσύνη των παιδιών στους γονείς τους και γενικά στους ενήλικες αφήνοντάς τα να πιστεύουν σε μια ψευδαίσθηση που συντηρείται μεταμφιεσμένη σε αθώα παιδική διασκέδαση;

Μήπως πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων των παιδιών που αφού ήταν «καλά παιδιά» όλο το χρόνο, συνάντησαν τον Άγιο Βασίλη σε κάποιο εμπορικό κέντρο και του είπαν αυτοπροσώπως τι θα ήθελαν να λάβουν ως δώρο, δεν πήραν τελικά εκείνο που ήθελαν. Αυτή η θλιβερή «παρενέργεια» του μύθου του Αγίου Βασίλη μπορεί να εξηγηθεί μόνο με ακόμα περισσότερη παραπλάνηση από τους ενήλικες προκειμένου να μην πιστέψουν τα παιδιά ότι δεν αξίζουν εκείνο που επιθυμούν περισσότερο να λάβουν για τις γιορτές.

Ίσως είναι λοιπόν καιρός, να το παραδεχτούμε μια για πάντα «Όχι Βιργινία, δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης! Τα Χριστούγεννα και όλες οι γιορτές είναι ακόμα μια εποχή αγάπης, διασκέδασης, πίστης, φιλικότητας, ανταλλαγής δώρων, φιλανθρωπίας και χαράς». Πιθανόν να ξεκινήσουμε μια νέα παράδοση που θα διδάσκει στα παιδιά όσο πιο νωρίς γίνεται τον μηχανισμό που θέτει την αντίληψη στη δοκιμασία της πραγματικότητας και της λογικής σκέψης. Ποιος ξέρει μπορεί να αποκομίσουμε κάτι καλό από αυτό.

Πηγή: http://www.psychologytoday.com